10
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
áàéãóóëàãäàæ õºãæñºí õèéãýýä ýäãýýð øèíæëýõ óõààí ìîíãîëä çîõèîí<br />
áàéãóóëàëòòàéãààð òºëºâøèí õºãæèõºä àêàäåìè÷ Á.Øèðýíäýâ ãóàéí<br />
ã¿éöýòãýñýí ¿¿ðýã, ãàâüÿà ç¿òãýëèéã àðõèâûí áîëîí áóñàä áàðèìò áè÷ãèéí<br />
¿íäñýí äýýð òîéìëîí àâ÷ ¿çýõ çîðèëò òàâüñàí áîëíî. Òèéì áàðèìò ìýäýýã<br />
áèä ìîíãîëûí íýðò ôèëîñîôè÷ ýðäýìòýí ×.Æ¿ãäýðèéí òóõàé á¿òýýë<br />
áýëòãýõ çîðèëãîîð 20<strong>10</strong> îíä ¯íäýñíèé Òºâ Àðõèâ, ÌÀÕÍ-ûí Áàðèìòûí<br />
òºâ, Ãàäààä õàðèëöààíû òºâ àðõèâò ñóóæ 1950-èàä îíîîñ 1980-ààä îíû ýõýí<br />
õ¿ðòýëõ ¿åèéí ØÓÀ-èéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãäîõ áàðèìò áè÷èã ¿çýæ<br />
ñóäëàõ ÿâöàä áàãàã¿é õýìæýýãýýð îëæ á¿ðä¿¿ëñýíýý ýíä äóðäüÿ.<br />
Øèíæëýõ óõààíû àëü íýã ñàëáàð ¿¿ñýí áèå äààæ, àëáàí ¸ñîîð,<br />
çîõèîí áàéãóóëàëòòàéãààð îðøèæ õºãæèõ ¿éë ÿâöûã øèíæëýõ óõààíû<br />
ººðèéí íü íýð òîìü¸îãîîð institutionalization–èíñòèòóöèîíàëèçàöèÿ ãýæ<br />
íýðëýäýã áàéíà. Ýë ¿éë ÿâöûí çàéëøã¿é ÷óõàë á¿ðäýë õýñýã, øààðäëàãà<br />
áîë íýãä¿ãýýðò, òóõàéí ñàëáàð óõààíû ºìíºõ ¿åèéí ìýäëýã, ñýòãýëãýý,<br />
òóðøëàãà, îëîëò àìæèëò ºñºí õóðèìòëàãäñààð òîäîðõîé ¿å øàòàä ÷àíàðûí<br />
øèíý ò¿âøèíä ãàð÷ øèíæëýõ óõààíû áèå äààñàí, á¿õýë á¿òýí ñàëáàð áèé<br />
áîëæ õºãæäºã; õî¸ðäóãààðò, òóõàéí ñàëáàð óõààíû ìýäëýãèéã á¿òýýæ,<br />
ñýòãýëãýýã òýýæ àâ÷ ÿâäàã õóâü õ¿ì¿¿ñ á¿õèé òóñãààð ýðäýìòýä, ñóäëàã÷èä<br />
áîëîí òýäíèé ãàíöààð÷èëñàí ñóäàëãàà øèíæèëãýý íü çîõèîí áàéãóóëàëòàä<br />
îðæ íýãäìýë, á¿õýë ÷àíàðòàé áîëäîã, ãóðàâäóãààðò, ò¿¿íèé àëáàí ¸ñíû<br />
èëýðõèéëýë, õýëáýð áîëæ ýðäýì øèíæèëãýýíèé òºâ, õ¿ðýýëýí çýðýã<br />
íýãæ áàéãóóëëàãääàã, äºðºâä¿ãýýðò, òóõàéí øèíæëýõ óõààíû ñàëáàðûí<br />
ìýðãýæèëòýí áýëòãýõ òóñãàé àíãè, ñàëáàð, ôàêóëüòåò, ìýðãýæëèéí òýíõèì<br />
èõ, äýýä ñóðãóóëèóäàä áàéãóóëëàãääàã, òàâäóãààðò, òóõàéí ñàëáàð óõààíààð<br />
ýðäýì øèíæèëãýýíèé àæèë õèéäýã ºíäºð ìýðãýæèëòýé, ýðäìèéí çýðýãòýé<br />
ñóäëàã÷äûã áýëòãýõ ìàãèñòðàíòóð, àñïèðàíòóð, äîêòîðàíòóðûí ñóðãàëòûí<br />
òîãòîëöîî, ýðäìèéí çýðýã õàìãààëóóëàõ òºðºëæñºí çºâëºë áàéãóóëëàãääàã,<br />
çóðãààäóãààðò, òóõàéí ñàëáàð óõààíû òîãòìîë õýâëýë á¿õèé ìýðãýæëèéí<br />
ñýòã¿¿ë, áóñàä öóâðàë á¿òýýë¿¿ä íèéòëýãäýí ãàðäàã, äîëîîäóãààðò,<br />
òóõàéí øèíæëýõ óõààíû ¿íäýñíèé õîëáîî, íèéãýìëýã áàéãóóëàãäàæ òèéì<br />
÷èãëýëèéí äýëõèéí õîëáîî, íèéãýìëýãò ãèø¿¿íýýð ýëñýæ ãàäààä õàðèëöàà,<br />
õàìòûí àæèëëàãàà íü áýõæäýã, ýäãýýð íü á¿õýëäýý òóõàéí øèíæëýõ óõààí<br />
òîäîðõîé óëñ îðîíä òºëºâøèí áýõæèæ, õºãæèõ áîëñíû èëðýë áîëäîã<br />
áàéíà. Ýäãýýð ¿éë ÿâöûã ìàíàé îðíû ôèëîñîôè, ñîöèîëîãè, ýðõ ç¿éí<br />
øèíæëýõ óõààíû çîõèîí áàéãóóëàëòòàé õºãæèëä áóóëãàæ àâ÷ ¿çâýë òýð íü<br />
1960-ààä îíû õî¸ð äàõü õàãàñààñ 1970-ààä îíû äóíä ¿åä ¿íäñýíäýý õýðýãæèí<br />
áèåëæýý ãýæ ¿çýæ áîëîõîîð áàéíà.<br />
ØÓÀ áàéãóóëàãäàæ Åðºíõèéëºã÷ººð íü Á.Øèðýíäýâ ãóàé ñîíãîãäîí<br />
àæèëëàõ áîëñîí 1961 îíä ò¿¿íèé õàðüÿàíä պ人 àæ àõóéí õ¿ðýýëýí,<br />
Áàéãàëèéí óõààíû õ¿ðýýëýí, Ò¿¿õèéí õ¿ðýýëýí, Õýë çîõèîëûí õ¿ðýýëýí,<br />
Àíàãààõ óõààíû õ¿ðýýëýí – èéì ¿íäñýí òàâàí õ¿ðýýëýí àæèëëàæ áàéâ 1 .<br />
Äàðààãèéí 1962 îíîîñ áàéãàëü øèíæëýëèéí ¿íäñýí òîì ñàëáàðóóäààð<br />
1<br />
Ìîíãîë Óëñûí Øèíæëýõ Óõààíû Àêàäåìèéí ò¿¿õ. Çîõèîã÷: ×.Ñýðýýòýð, Õ.Öýäýâ, Á.×àäðàà. Ðåäàêòîð:<br />
À.Î÷èð, Á.×àäðàà. Óá., “Áåìáè ñàí”, 2002, 98 äàõü òàë<br />
240
Change language