10

õýëýõ ãýýâ" ãýõ ìýò ÿðüñíàà óòñàà òàñàë÷èõàâ. ªäºð íü ãýðò íü î÷îîä
Ñîä ýã÷ýýñ "ßàãààâ, áèå ºâ人 þó? ßàãààä óóðëààâ íàäàä?" ãýõýä Ñîä
ýã÷ ººäººñ õºõðººä "¯ã¿é ýý ¿ã¿é, ç¿ãýýð. Óòàñ àíäóóð÷ ÿðèàä ÷àìä õýä
õîíîã óóðëàñàí þì áàéíà. Ñàÿ ë ìýäëýý. Ýðòýýä ÿïîí øàâü íü èðýõäýý
ãî¸ âèñêè àâ÷èðñàí. Òýãýýä ÷àìä àìñóóëàõ ãýýä óòàñäàõäàà ÷àì ðóó
áèø, íºãºº Õóëàí ðóó, Õàøáàòûí Õóëàí ðóó çàëãà÷èõàæ, Óòñààð ÿðüòàë
íààäàõ íü "Òà ìàíàé òóñëàõààð äàìæóóëàí íàäòàé óóëçàõ öàã àâààä
èðýýðýé" ãýæ ë äýý /Òýð ¿åä Õ.Õóëàí ÓÈÕ äàõü Íèéãìèéí áîäëîãûí
áàéíãûí õîðîîíû äàðãà áàéëàà. Çîõ/ Òýãæ ººðºº óòàñ àíäóóð÷èõààä,
÷àìàéã ãýíýò èíãýæ èõ çàí ãàðãàëàà ãýæ çýâ¿¿ íü õ¿ðñýí þì áàéíà" ãýæ
õýëýí äîòîð îíãîéëãîâ. ¯íýõýýð ÷ Õ.Õóëàí áèäíèé àæëûí áîëîí ãýðèéí
óòàñíû äóãààð èõ èæèëõýí, áèä õî¸ðûí çàõèäàë ñýëò ÷ àíäóóðàãääàã
áàéëàà. Çà ýíý ÷ ÿàìàé.
Øèðýíäýâ ãóàéí ìààíü îëîíä àëäàðòàé íýã îíöëîã ãýâýë, õóó÷íû
ò¿¿õ èõ ìýäíý. Ìýäýõ ìýäýõäýý á¿ð ºäºð ñàðààð íü ÿðèíà. "1929 îíû
íàìðûí äóíä ñàðûí 15-íû ¿äýýñ õîéø óëààí ãýðèéí ýñãèé ¿¿äèéã ñºõºí,
õ¿ðýí ï¿¿ñ¿¿ äýýëòýé äóíä íàñíû ýð õ¿í îðæ èðýýä" ãýõ÷ëýí ºíãº
áóäãààð íü õýëíý. Õàðèí, º÷èãäºð òà ÿìàð õîîë èäýâ ãýâýë ñàíàõã¿é ÷
áàéæ ìàãàä. Íàñ äýýð ãàðàõààðàà õ¿í èíãýäýã áîëîëòîé þì. Áè õýðýãòýé
õýðýãã¿é ç¿éë èõ øàëãààíàà. Êîìèññàð íü ÿâñàí Õ.×îéáàëñàíãèéí òóõàé
ÿðèóëëàà íýã îðîé. Æàíæíû òóõàé àëáàí ¸ñíû ò¿¿õ Øèðýíäýâ ãóàéí
ìààíü "ÌÀÕÍ-ûí ò¿¿õ, "Äàëàéí äàâàëãààíààð" çýðýã äóðñàìæèä íü
îðñîí òóë íýìæ íóðøèëã¿é ýíä ãàíöõàí øèãòãýý õàòãààä îðõè¸.
Ìàðøàë íýã óäàà ÇÕÓ-ûí Ýë÷èí ñàéä Ò.Èâàíîâûí õàìò Äîðíîäûí
Ìàòàä ðóó ÿâàõàä Øèðýíäýâ ãóàé îð÷óóëàã÷, êîìèññàðûí ¿¿ðãèéã
äàâõàð ã¿éöýòãýæ äàãàëäæýý. Ãàíöõàí ïîëó òýðýãòýé ÿâñíûã õýëýõ
¿¿, çàì óðò, òýð íàìàð õàëóóíûã õýëýõ ¿¿. Çàìäàà ò¿ð çîãñ÷, øèë þì
çàäëààä õºäëºõºä, ìàðøàë æîëîî÷äîî ãàíö õóíäàãà òàòàõûã ¿¿ðýãäýýä,
"Äóó ãàðãàæ ÿâöãààÿ" ãýæýý. Æîëîî÷ íü àõèìàã íàñíû Ëóâñàíï¿ðýâ
ãýäýã õ¿í, àìàðõàí õàëìàã àëäààä àìàíäàà äóó áóâòíàæýý. "Þó ãýíýý,
þó ãýíýý? ×è þó äóóëààäõàâ" ãýæ Ìàðøàë àñóóæ, Öààäàõ íü öààðãàëààä
áàéñàí ÷ øàëñààð äàõèí äóóëóóëæýý.
- Çàñãèéí ãàçðààñ çààãäààä èðñýí Æàíæèí ìèíèé áèå òîëãîé õº
Çàâõàé àìðàã Áîðòîëãîé ìèíü Çàíãàà áèòãèé õóâèðãààðàé õº" ãýæ
ýìýýñõèéí äóóëàõàä íü ×îéáàëñàí ãóàé "Àà òèéì ¿¿, àðä ò¿ìýí èíãýæ
äóóëæ áàéíà óó" ãýýä èõýä õºõºð÷, äàõèí äàõèí äóóëóóëæ áàéæýý.
¯¿íèéã Èâàíîâ ñàéä èõ ñîíèó÷èðõàí îð÷óóëóóëàõ õ¿ñýëòýé òóë
Ìàðøàë "ßàäãèéì, ìèíèé òóõàé ìàíàé ìîíãîë÷óóä èíãýæ äóóëæ áàéíà,
îð÷óóëààä ºã" ãýñýí ãýíý. Òýãýõýýð íü øóóä ë "Îòêîìàíäèðîâàííîå
ïðàâèòåëüñòâîì Ãîëîâà ìîÿ, ãîëîâóøêà Ìèëåíüêàÿ, ïðèâðàòíàÿ,
ñåðåíüêàÿ ãîëîâóøêà Íèêîãäà íå èçìåíÿé ìíå" ãýæ "ñèíõðîíäñîí"
ãýäýã.
Øèðýíäýâ ãóàéã ìààíü õýäýí õýëòýéã õ¿í ìýääýãã¿é. Ó÷èð íü
Õÿòàäàä î÷îîä õÿòàäààð, Îðîñò îðîñîîð, Óíãàðò ìàæàðààð, Ëèéäñ èõ
ñóðãóóëüä àíãëèàð ãýõ ìýò îðîí îðîíä íü àðä ò¿ìíèéõ íü õýëýýð ÿðèõ
262