10

áýõæ¿¿ëýõ ãýæ ºäèé ç¿òãýëýý. Öààøäàà ÷ ç¿òãýõ õýðýãòýé áîëíî" ãýñýí þì.
Äýëõèéí çàëóó÷óóä, îþóòíû îëîí óäààãèéí èõ íààäàì, èõ, áàãà õóðàë,
óóëçàëòûí áýëòãýëèéã õàíãàõ çîðèëãî á¿õèé òóñãàé õîðîîã Á.Øèðýíäýâýýð
äàðãàëóóëàí àæèëëóóëäàã çóðøèë îëîí æèë ¿ðãýëæèëæ áèëýý.
Ôðàíöûí ýíõ òàéâíû ãàðàìãàé ç¿ããýëòýí Ô.Æîëèî- Êþðè, Æàí
Ëàôôèò, Ýæýíè Êîòòîí, Àíãëèéí Êåíòåðáåðèéí ñ¿ìèéí õàìáà ëàì
Õüþëëåò Æîíñîí, Ǻâëºëòèéí çîõèîë÷ Àëåêñàíäð Ôàäååâ, Èëüÿ Ýðåíáóðã
çýðýã íýðò ç¿òãýëí¿¿äèéí ñàíàà÷èëãààð äýëõèéí ýíõòàéâíû èõ õóðàë àíõ
1949 îíä Ïàðèñ, Ïðàãàä õóðàëäñàí áèëýý. Ìîíãîë óëñ ýíý ñàíàà÷èëãûã
õàëóóíààð äýìæèí Ìîíãîëûí ýíõ òàéâíû òºëººëºã÷äèéã Þ.Öýäýíáàë,
Ò¿ìýíäýëãýð, ×.×èìèä íàðûí á¿ðýëäýõ¿¿íòýé îðîëöóóëñàí þì 1 . Äýëõèéí
ýíõ òàéâíû èõ õóðëààñ äýëõèéí ýíõ òàéâíû çºâëºëèéã ñîíãîí áàéíãûí
àæèëëàãààíä îðóóëæýý.
1949 îíû 10 äóãààð ñàðä Óëààíáààòàð õîòîä Ìîíãîëûí ýíõ òàéâíû
àíõäóãààð áàãà õóðàë õóðàëäàæ, äàÿí äýëõèéí ýíõ òàéâíû ¿éëñò
ìîíãîë ò¿ìýí òóóøòàé îðîëöîí òýìöýõýý èëýðõèéëæýý. Ìîíãîëûí
ñýõýýòí¿¿äèéí ºðãºí äàâõðàãûã õàìàðñàí ýíõ òàéâíû õîðîîã ñîíãîæýý 2 .
Ýíõ òàéâíû õîðîîíû äàðãààð Á.Øèðýíäýâ, îðëîã÷îîð Àäèëáèø, Ñ.Óäâàë,
Í.Äàíãààñ¿ðýí, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãààð Çàãä íàðûã ñîíãîæýý. Áàçàðûí
Øèðýíäýâ Ìîíãîëûí ýíõ òàéâíû óäàà äàðààãèéí èõ õóðëààñ ýíõ òàéâíû
õîðîîíû äàðãààð ñîíãîãäîí àæèëëàæýý.
Áàçàðûí Øèðýíäýâ Ìîíãîëûí ýíõ òàéâíû õîðîîí äàðãààð 10 ãàðóé æèë
àæèëëàõäàà, äýëõèéí ýíx òàéâíû èõ õóðàëä 1950 îíä Âàðøàâò, 1952 îíä
Âåíàä, 1955 îíä Õåëüñèíêä, 1958 îíä Ñòîêãîëüìä, 1962 îíä Ìîñêâàä òóñ
òóñ Ìîíãîëûí ýíõ òàéâíû òºëººëºã÷äèéã òýðã¿¿ëýí îðîëöæýý. Äýëõèéí
ýíõ òàéâíû Âàðøàâûí èõ õóðëààñ äàéíûã õîðèãëîñîí õóóëü ãàðãàõûã
äýëõèéí óëñóóäàä óðèàëæýý. Ýíý ñàíàà÷èëãûã îëîí óëñ îðîí äýìæñýíèé
äîòîð Ìîíãîë óëñûí èõ õóðàë 1951 îíä äàéíûã õîðèãëîñîí õóóëü áàòëàí
ãàðãàæýý. Äýëõèéí ýíõ òàéâíû Ìîñêâàãèéí èõ õóðàë çýâñýã õóðààõ àñóóäàë
äýâø¿¿ëñýí îëîí óëñûí õóðöàäìàë áàéäëûã íàìæààõàä ¿íýòýé õóâü íýìýð
áîëñîí þì 3 .
ßïîíû ýíõ òàéâíû õóðëóóäàä Á.Øèðýíäýâ çýðýã Ìîíãîëûí ýíõ òàéâíû
ç¿òãýëòí¿¿ä îðîëöîæ ñàíàë ñýòãýãäëýý èëýðõèéëæýý. 1960 îíû Òîêèîãèéí
ýíõ òàéâíû áàãà õóðëûí îðëîã÷ äàðãààð Á.Øèðýíäýâèéã ñîíãîæýý. Ýíýõ¿¿
áàãà õóðëûí ºäð¿¿äýä Òîêèîä îëîí ìÿíãàí õ¿íèé öóãëààí áîëæ Ìîíãîë
óëñûã Íýãäñýí ¯íäýñòíèé Áàéãóóëëàãàä ãèø¿¿íýýð ýëñ¿¿ëýí àâàõûã
øààðäñàí òóíõàãëàëûã ãàðãàæ áàéëàà.
Äýëõèéí íýðò ýðäýìòýä, çîõèîë÷èä çýðýã ýíõ òàéâíû ç¿òãýëòí¿¿ä
Ìîíãîëûí ýíõ òàéâíû õîðîîíû óðèëãààð òóñ opoíä çî÷ëîõ ÿâäàë
ºðãºæ뺺. ×èëèéí àëäàðò ÿðóó íàéðàã÷ Ïàáëî Íåðóäà Áîãä õàí óóëûã
óäòàë øèðòýí çîãñîæ áèëýý. Õîæèì íü òýð Ìîíãîëä çîðèóëñàí ø¿ëýãòýý:
1
Øèðýíäýâ Á. Äàëàéí äàâàëãààíààð. ÓÁ., 1993.
2
ÁÍÌÀÓ -ûí ò¿¿õ. III áîòü. ÓÁ., 1969.
3
Øèðýíäýâ Á. Ýðäýì øèíæèëãýýíèé á¿òýýëèéí ýìõòãýë. ÓÁ., 1979
203