You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ir istilah olup ihsan, lütuf, kolay ve rahat bir şekilde mali<br />
yardımda bulunma, karşılıksız yardım demektir. Arapçada<br />
cömert ve mert kişiye kerim denir. Kerem, sözle davranışla,<br />
maddi yardım ve ikramla insanlara iyi muamelede bulunmayı<br />
ifade eden geniş kapsamlı bir kelimedir. O bakımdan,<br />
“kerem”, sözlük anlamıyla İslam ahlakının büyük bir<br />
bölümünü içine alır. Kerem/Kerim ismi hem de Allah’ın<br />
Esmaü’l-Hüsna’sından biridir. Lütuf ve ihsan sahibi, bağışı<br />
bol demektir 30 . Hatta “fazl u kerem” söz birleşmesi de vardır<br />
ki burada fazl, üstünlük anlamına gelmektedir. Kerem<br />
ise, iyilik, ihsan ve maddi yardımda kolayca bulunmadır.<br />
Fazl u kerem sahibi demek, üstün olan, cömert olan, iyilik<br />
sahibi insan demektir.<br />
O bakımdan aşk destanının kahramanı Mahmud, yani<br />
Kerem, hem Mahmud hem de Kerem iki kelime olup aynı<br />
anlamda birleşmiştir. Kerem ile Aslı Destanı’nda Keremin<br />
cömertliğini gösteren bir örnekte o, tecellanın güzelliğini<br />
seyretmek için otuz iki dişinin çekilmesine razı olur.<br />
Kerem’in aşktaki makamının ve marifetinin üstün olması<br />
onun aşk cömerti ve Allah’ın lütfu olmasından dolayıdır.<br />
O halde keremlik mecnunluktan ziyade meczubluktur.<br />
Bunu Kerem’in yazılı edebiyattaki varyantı olan mahmudluk<br />
da göstermektedir. Nitekim yukarıda da denildiği<br />
gibi mahmudluk hamd olunmuşluktur. Meczub, Allah’ın<br />
aşkıyla cezb olunmuş, ilahî aşkın cazibesine kapılarak ken-<br />
• 30 www.mumsema.org › ... › Soru ve Cevaplar ›<br />
dine çekilmiş biridir. Kelimenin cezbe kökünden gelmesi,<br />
aynı kökten türeyen cazip, cazibe, cezbe, mecazib gibi<br />
sözlerin de kendine çekmek, cezb etmek manalarında<br />
kullanmasını sağlamıştır. Meczubluk veya tasavvufi halk<br />
edebiyatında denildiği gibi keremlik tıpkı mecnunluk gibi<br />
aşk deliliği olsa da aşkla vecde gelip basiret gözü açılmış<br />
tasavvuf ehlidir, ilahî âşıktır. Meczub her an, her yerde<br />
Allah’ın tecellasından vecde gelerek kendinden geçmiş,<br />
yani mehuz (alınmış) edilmiş, meslub (akıldan getmiş)<br />
olmuştur. O bakımdan hali ve makamı bilgiyle, tecrübeyle<br />
elde edilmemiş, Allah’ın lütfu olarak verilmiştir. Nitekim<br />
onun kehanetleri, öngörüleri, söylediği kelamlar vecd<br />
anında gerçekleşmiştir. Bütün bunlar keremlik ferasetinin<br />
göstergesidir ve tasavvuftaki marifet makamına delalet<br />
eder. İrşad yetkisi olmasa da basiret gözünün açık olması<br />
ile Kerem, çılgın aşk delisi olan cünündan, mecnundan<br />
farklı olarak kutsal deli tamlamasına daha yakındır. Hatta<br />
tasavvufta mahmudluk marifette ulaşılan son makam gibi<br />
de anlaşılır.<br />
Kerem’e yakın olan divan şiirindeki Mecnun değil, halk<br />
hikayelerinin kahramanı Mecnun’dur. Yazılı edebi kaynaktan<br />
halk hikayelerine geçen Mecnun ile Leyla, Yusuf<br />
ile Züleyha gibi aşk destanlarında saz şairleri Mecnun’u,<br />
Züleyha’nı kalıplaşmış âşık tipi üzerinde terennüm etmişlerdir.<br />
Buna rağmen Mecnun da, meczub da, Kerem (Mahmud)<br />
193<br />
Aşk ve Sevgi
Change language