POST SCRIPTUM - 1 2020

widza. Jest jedynie środkiem wyrazu, drogą, sposobem
na ukazanie relacji, emocji, współistnienia z naturą.
Pragnę, by obrazy te były poetyckie, by docierały głębiej
do świata wewnętrznego, by odbiorca mógł odnaleźć
w nich jakąś cząstkę siebie, szczególnie tą refleksyjną.
Oglądam czasem programy, w których znany fotograf
przychodzi po to, by pstryknąć zdjęcie, np. modelce na
tle przygotowanego wcześniej tła. Przyznam, że mnie to
bawi. Fotografia rodzi się w głowie. Trzeba ją wymyślić,
poczuć, dobrać kompozycję. Nacisnąć przycisk potrafi
dziecko z przedszkola. Jak powstają twoje fotografie?
Widzisz je zanim powstaną?
Zgadzam się. Nie dyskredytuję fotografii cyfrowej, ale dla
mnie przetwarzanie dużej ilości zdjęć, niezliczone podejmowanie
decyzji w fazie postprodukcji, to niekończąca się
walka ze sobą. Fotografia tradycyjna wymusza inne podejście,
wymusza przemyślane kadry na etapie powstania
zdjęcia i ogranicza ilość wykonanych zdjęć.
By przybliżyć moje podejście do pracy nad zdjęciem,
podzieliłam je na etapy:
Pierwszy etap polega na poszukiwaniu przeżycia estetycznego,
inspirujących motywów wcześniej wyobrażonych
lub zastanych w plenerze. Najczęściej jest to las, rzeka,
łąka, drzewa, konary lub elementy industrialne, poszukiwanie
tła dla fotografowanej osoby.
Drugi etap to spojrzenie przez matówkę aparatu (Matówka
- jest to zmatowiona szyba o wym.: 16,x21,5cm lub np.
18x24cm. Nieprzezroczyste przykrycie umożliwia podgląd
obrazu. Do ustawiania ostrości często używa się lupy
powiększającej x 10), poszukiwanie kompozycji, wybór
elementów i ich proporcji oraz umiejscowienie w nich
fotografowanej osoby. Ocena konieczności korygowania
perspektywy ( jest konieczne w fotografii architektury)
lub celowego modyfikowania perspektywy i ostrości,
jeśli taki jest zamierzony efekt. Obrazowanie za pomocą
aparatu wielkoformatowego jest bardzo ekscytujące, gdyż
obraz rzeczywistości pojawiający się na matówce „do
góry nogami” jest też odbiciem lustrzanym rzeczywistości
i jest niezwykle piękny. Obraz ten jest dla mnie subiektywnie
obrazem skończonym. By go zatrzymać, rejestruję
go na materiale światłoczułym-kolodionowym, gdyż on,
dzięki swojej specyfice, najbardziej przybliża mnie do tego
pierwotnego obrazu widzianego na matówce.
Kolejna faza to przygotowanie materiału światłoczułego
w procesie manualno-chemicznym (przebiega w przenośnej
ciemni, jest to najczęściej specjalny namiot).
W towarzystwie zapachu eteru, oblewam przeźroczystą
szybę jodowanym kolodium, uczulam w kąpieli azotanu
srebra. Po 3-4 min emulsja staje się światłoczuła i można
umieścić płytę w kasecie.
Ostatni etap polega na naświetleniu zdjęcia: wyczekaniu
na odpowiedni moment, na delikatne światło padające
na scenę i modela (często złośliwie zmienia się, kiedy
pojawiam się z uczuloną kasetą na planie), skorygowaniu
ułożenia ciała fotografowanej osoby i jej spojrzenia oraz
ustawieniu ostrości, a następnie na manualnym otwarciu
i zamknięciu obiektywu, mierząc sekundy na głos.
Emulsja kolodionowa jest bardzo mało światłoczuła,
co w efekcie powoduje długi czas naświetlania - od
kliku do kilkunastu sekund. Najdłuższy czas, w jakim
wykonałam zdjęcie z modelem, to 5 min 30 sek. Od
momentu włożenia płyty do kasety nieubłaganie biegnie
czas, który oddala możliwość wywołania obrazu utajonego.
W zależności od temperatury otoczenia, jest to od 10
min do maksymalnie 20-30 min.
W kolejnym magicznym procesie utrwalenia może
uczestniczyć również fotografowana osoba, obserwując
powolne ujawnianie się jej wizerunku na zdjęciu,
a towarzyszą temu emocje. Na wykonanie jednego
zdjęcia należy poświęcić od 30 min do 1 godziny.
Rezultat końcowy, za każdym razem obarczony jest
pewną dozą niewiadomej. Kiedy jest on niezadawalający,
trzeba powtórzyć zdjęcie. Na uzyskany efekt składają się
bowiem zarówno działania fotografa, fotografowanej
osoby, warunki termiczne, jak i procesy chemiczne
zachodzące w jego trakcie. Realizacja projektu zyskuje
w ten sposób subiektywnie zwielokrotnioną wartość
artystyczną oraz implikacje osobiste i emocjonalne, gdyż
każde zdjęcie jest jednostkowe, niemożliwe do powtórzenia.
To właśnie ujęło mnie przy wyborze tej techniki oraz
to, że jest to proces natychmiastowy.
Kiedyś myślałem o takim projekcie: “Polska w jednym
zdjęciu”. Pokazać polskość w jednym kadrze. Czy byłaby
to religijna procesja? Obrady w Sejmie? A może jakaś
demonstracja? Jeszcze się ze sobą wewnętrznie nie
pogodziłem. Co Ty widziałabyś na takim zdjęciu?
Chyba nie umiałabym w 1 zdjęciu pokazać tak zróżnicowanego
skrajnie społeczeństwa.
Ciekawe pytanie-wyzwanie, ale raczej na przemyślaną
serię. Jest zbyt wiele aspektów, czarno-białych, by jednoznacznie
określić jacy jesteśmy.
76
POST SCRIPTUM
Faint breath of the wind, Model Yulia, Chorwackie plenery