POST SCRIPTUM - 1 2020

Dzięki nagrodzie Nobla dla Olgi Tokarczuk mamy
święto literatury polskiej, choć sama noblistka
wolałaby raczej symbolizować francuskie sufrażystki.
Dlaczego akurat francuskie sufrażystki? Tego zupełnie
nie wiem, ale i wiedzieć nie muszę, bo każdy może
symbolizować, co sobie tylko wymarzy.
Przy okazji Nobla dla polskiej pisarki, chcę przedstawić
dwie książki, dwóch pięknych Polek. Obie autorki
znam osobiście, ale nie ma to najmniejszego wpływu
na tekst poniższy. Gdyby miało mieć, to bym raczej
tego tekstu nie napisał.
Jedna z pań pochodzi z Bielska- Białej, druga to
mieszkająca we Francji legniczanka (byłoby jej
bliżej do francuskich sufrażystek, gdyby kiedyś
dostała Nobla i zechciała symbolizować).
Łatwo jest wpisywać się w jakiś nurt i z tym nurtem
płynąć. Łatwo być odważnym, gdy odwaga jest tania.
Pamiętam, że kiedyś pan od historii obiecał, że mnie
obleje z tego przedmiotu, bo śmiałem wspomnieć
o Katyniu. I chodzi mi o pana, nie o panią, która
przygotowywała mnie do olimpiad historycznych,
poświęcając swój prywatny czas.
Przyznam ze wstydem, bo minęło już trzy dekady,
że historia interesowała mnie wtedy średnio, bardziej
interesował mnie dekolt owej cudownej istoty, którą
los mi podarował jako nauczycielkę (po odejściu
pana). Nauczycielka, nieświadoma mego sztubackiego
zauroczenia jej biustem, zaszczepiła we mnie
historycznego bakcyla (czym skorupka za młodu…),
co zaowocowało dwiema powieściami w realiach
historycznych (...tym na starość trąci). Ale nie o mnie
miało być, tylko o odwadze. Łatwo teraz gadać
o Katyniu, czy pisać o tym książki. Wielu moich
kolegów i koleżanek po piórze świadomie (lub nie)
idzie z głównym nurtem. Czy jest to Katyń, LGBT,
feminizm, antysemityzm, czy cokolwiek innego,
równie modnego. Na szczęście są tacy, którzy
się modom nie kłaniają. Którzy potrafią stworzyć
dzieło o rzeczach ważnych i mało modnych.
38
POST SCRIPTUM
Zapomnij, patrząc na słońce Kasi Mlek oraz Trzy
godziny ciszy Patrycji Gryciuk, to książki pokazujące
proces psychicznego rozkładu, proces pogrążania
się w chorobie. U Kasi Mlek bohaterką jest dziewczynka
wychowywana przez chorą psychicznie matkę
i wycofanego, zastraszonego ojca. To dom pełen
przemocy, ale nie wredny samiec jest jej źródłem,
a z pozoru drobna i słaba kobieta. To ona robi z domu
piekło, ona znęca się nad mężem i własną córką,
powoli zatapiając bliskich w bagnie własnego obłędu.
U Patrycji bohaterką jest… ona sama. Autorka miesza
w książce własne wspomnienia i przeżycia z postacią
fikcyjną – pisarką drążoną chorobą psychiczną.
Jej świat jest w połowie rzeczywisty, a w połowie
wymyślony, podobnie jak fakty i fikcja dotyczące
samej autorki.
Obie te książki są genialne. Obok żadnej z nich nie
przejdziecie obojętnie. Może nawet będą Was
dręczyły koszmary. To są dwie najlepsze książki
polskich autorów, jakie kiedykolwiek czytałem,
włączając w to noblistów.
Książka Patrycji jest pisana piękną polszczyzną,
słowa wprost unoszą nas w powietrze. Ta książka
czyta się sama. Znam Patrycję od dawna, od początku
jej pisarskiej drogi i o ile w pierwszych dwóch
powieściach można byłoby jej talent porównać do
diamentu, to w Trzech godzinach ciszy diament
został oszlifowany i stał się drogocennym brylantem.
Patrycja dojrzała jako kobieta i jako pisarka. Jej język
jest piękny, doskonały, wręcz zawstydzający innych
pisarzy.
Kasia Mlek z kolei bije nas krótkimi, urywanymi
zdaniami na odlew. Szarpie, kroi tępym nożem.
To książka pełna neologizmów, często zabawnych
tworów językowych. Jest krańcowo inna w warstwie
literackiej od książki Patrycji, łamie językowe schematy.
Ale równie dobra i równie ciekawa.