AFAD Ankara 2015
184-2015070617353-kutle-hareketleri-temel-kilavuz_tr
184-2015070617353-kutle-hareketleri-temel-kilavuz_tr
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
8 KAYA DÜŞMESİ<br />
ANALİZLERİ<br />
8.2. Düşen Kaya Bloklarının Ulaşabileceği En Uzak Mesafenin<br />
(Run-out Distance) Belirlenmesi<br />
Kaya düşmesi analizleri büyük ölçekte (ayrıntıda)<br />
kaya bloğunun harekete başladığı lokasyon, kaya blok<br />
ağırlığı, kaya blok şekli, jeoloji, iki boyutta (2D) şev profili<br />
veya üç boyutta yüksek çözünürlükte sayısal arazi<br />
modeli (SYM, 3D topoğrafya), teğetsel ve normal enerji<br />
azalım katsayıları gibi çok sayıdaki girdi parametreleri<br />
kullanılarak yapılabilir ve kaya bloğunun hareketi sırasındaki<br />
enerjisi, bloğun hareketi izi (yörüngesi), menzil<br />
mesafesi (run-out distance) gibi çıktılar alınabilir. Daha<br />
önce de vurgulandığı üzere, özellikle bölgesel ölçekte<br />
kaya düşme potansiyelini ve etkileyebileceği alanları<br />
ifade eden haritaların hazırlanmasında, kaya düşme<br />
analizlerinin uygulanması pratik değer açısından sınırlıdır.<br />
Buna karşın, veriye ve tecrübeye dayalı ampirik yaklaşımlarla<br />
düşen kaya bloklarının ulaşabileceği en<br />
uzak mesafelerin belirlenmesi mümkündür. Bu amaçla,<br />
yaygın olarak;<br />
i. Ulaşma Açısı (Reach Angle) veya daha genelterminolojisiyle<br />
Enerji Çizgi Açısı (Energy Line Angle)<br />
ii. Gölge Açısı (Shadow Angle)<br />
yaklaşımları kullanılmaktadır. Bu iki yöntemin en<br />
önemli avantajı tetikleyici faktörler ve jeolojik parametreler<br />
kullanılmadan, potansiyel aktif kaynak<br />
alanlarının belirlenebilmesi ve kaya bloklarının ulaşabileceği<br />
menzil zonlarının (run-out distances) sadece<br />
sayısal arazi (SYM) modeli kullanılarak CBS ortamında<br />
kolaylıkla ayırtlanabilmesidir. Bu iki ampirik yöntem<br />
aşağıda ayrıntılandırılarak açıklanmıştır.<br />
8.2.1.Ulaşma Açısı (Reach Angle) veya Enerji Çizgi Açısı<br />
(Energy Line Angle) Kavramı<br />
Literatürde ulaşma açsısı veya enerji çizgi açısı olarak<br />
bilinen bu ampirik yaklaşımın temelinde kaya bloğunun<br />
enerjisi ile menzil mesafesi (run-out distance) arasında<br />
bir ilişki olduğu kabul edilir (Capons vd., 2009). Literatürde<br />
her iki terime de rastlamak mümkün olup, bu<br />
kılavuz kapsamında “Enerji Çizgi Açısı” (EÇA; Energy<br />
Line Angle, ELA) terminolojik olarak tercih edilmiştir.<br />
Kaya düşmesi duyarlılık haritalarının hazırlanmasında;<br />
kaya bloklarının serbest kalabileceği yüksek kotlardaki<br />
aktif kaynak alanların (active release areas) ve aktif<br />
kaynak alandan serbest kalan kaya bloklarının, eğim<br />
aşağı erişebileceği mesafelerin (menzil mesafesi) belirlenmesi<br />
şeklinde iki aşama dikkate alınmaktadır.<br />
Bölgesel ölçekte SYM kullanılarak, menzil mesafesine<br />
bağlı olarak kaya düşmesinin etkili olabileceği<br />
alanlar, “Enerji Çizgi Açısı” (EÇA; Energy Line Angle,<br />
ELA) kavramı kullanılarak CBS ortamında belirlenebilmektedir.<br />
Şekil 8.10. Enerji Çizgisi Açısı (ß) kavramı(Capons vd., 2009’dan değiştirilerek alınmıştır).<br />
Serbest Kalma Noktası<br />
ß<br />
Dik Kaya Çıkması Yüzeyi<br />
Enerji Çizgisi<br />
H<br />
Yamaç Döküntüsü<br />
Düşen Bloklar<br />
En Uzağa Düşen<br />
Bloklar<br />
L<br />
118<br />
Bütünleşik Tehlike Haritalarının Hazırlanması<br />
HEYELAN-KAYA DÜŞMESİ<br />
TEMEL KILAVUZ
Change language