AFAD Ankara 2015
184-2015070617353-kutle-hareketleri-temel-kilavuz_tr
184-2015070617353-kutle-hareketleri-temel-kilavuz_tr
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
8 KAYA DÜŞMESİ<br />
ANALİZLERİ<br />
8.2.2. Gölge açısı (Shadow Angle) Kavramı<br />
Gölge açısı kavramında, dik kaya yüzeyinden eğim aşağı kesimde yamaç döküntüsüne bağlı olarak eğimin<br />
azaldığı kesimin tepe noktasından (apex of talus slope) kaya bloğunun ulaşabileceği en uzak noktası arasındaki<br />
enerji çizgisinin açı değeri gölge açısı ß=atan(Ht/Lt) olarak tanımlanır (Şekil 8.13).<br />
Şekil 8.13. Gölge Açısı (ß) kavramı (Capons vd., 2009’dan değiştirilerek alınmıştır).<br />
Serbest Kalma Noktası<br />
Hp<br />
Dik Kaya Çıkması Yüzeyi<br />
Yamaç Döküntüsünün<br />
Tepe Noktası<br />
ß<br />
H<br />
Yamaç Döküntüsü<br />
Enerji Çizgisi<br />
Ht<br />
Düşen Bloklar<br />
En Uzağa Düşen<br />
Bloklar<br />
Lt<br />
L<br />
Evans ve Hungr (1993) kaynak alandan düşen bloğun<br />
kazandığı kinetik enerjinin büyük bir kısmının yamaç<br />
döküntüsüne bağlı olarak eğimin azaldığı kesime (talus<br />
slope) düşme ile sönümlendiğini belirtmektedirler. Bu<br />
nedenle, kaya bloğunun hareketinin bu çarpışmadan<br />
sonra yamaç döküntüsüne bağlı olarak eğimin azaldığı<br />
kesim üzerindeki harekete bağlı gelişmesinden dolayı,<br />
menzil mesafesinin (run-out distance) belirlenmesinde<br />
gölge açısının da kullanılabileceğini belirtmektedirler.<br />
Yine gölge açısı da, belirli bir aralıkta değerler alabilmesine<br />
karşın, en uzak mesafenin belirlenmesinde<br />
olası en düşük gölge açısı tercih edilmelidir. Capons<br />
vd. (2009) gölge açısının alabileceği değerler için literatürdeki<br />
bulguları da çalışmasında özetlemiştir. Leid<br />
(1977) 28 0 ile 30 0 arasında değerler önerirken, Evans<br />
ve Hungr (1993) on altı kaya düşmesi olayının analizi<br />
sonucunda gölge açısı için 27.5 0 değerini önermişlerdir.<br />
Yosemite vadisinde 25 kaya bloğunu üzerindeki değerlendirmesi<br />
sonucunda Wieczorek vd. (1998 ve 2008)<br />
ortalama ve en düşük gölge açısı değerlerini sırasıyla<br />
26 0 ve 22 0 olarak belirlemiştir. Meissl (2001) Almanya<br />
ve Avusturya Alplerindeki gözlemlerine göre 31.5 0 , Copons<br />
(2004) Sol’a d’ Andorra’daki çalışmasında genellikle<br />
gölge açısının 27 0 düzeylerinde olduğunu en düşük<br />
gölge açısının ise 25.5 0 olduğunu belirlemiştir. Bu<br />
değerlerin yanı sıra, gölge açısının otlak, çim veya karla<br />
kaplı olması gibi özel durumlarda yamaç döküntüsü<br />
yüzey özelliklerine göre daha da düşük olabileceği<br />
Evans ve Hungr (1993), Domaas (1994) ve Holm ve Jakob<br />
(2009) tarafından yapılan çalışmalardaki sırasıyla<br />
24 0 , 17 0 ve 21 0 gibi daha düşük gölge açısı değerleriyle<br />
literatürde yer almaktadır.<br />
Sonuç olarak kaynak alandan itibaren şekillenen<br />
“Enerji Çizgi Açısı” kavramında olduğu gibi “Gölge Açısı”<br />
kavramını da, tek bir açı yerine bir aralık ile ifade<br />
etmek özellikle kaya düşmesi duyarlılık haritalaması<br />
açısından mümkündür. Çizelge 8.4’dekine benzer bir<br />
yaklaşımla 22 0 ile 30 0 arasında dört sınıfa ayrılarak Çizelge<br />
8.5’deki gölge açısı sınır değerleri kaya düşmesi<br />
duyarlılık haritalamasında kullanılabilir.<br />
122<br />
Bütünleşik Tehlike Haritalarının Hazırlanması<br />
HEYELAN-KAYA DÜŞMESİ<br />
TEMEL KILAVUZ
Change language