AFAD Ankara 2015

4
HEYELAN ANALİZ
AŞAMALARI
4.6. Veri Tabanı ve CBS Platformunun Oluşturulması
Heyelanlara yönelik yapılacak her türlü çalışmada,
heyelan duyarlılığı, tehlike veya riski gibi değerlendirmelerde
temel unsur, güvenilir ve sağlıklı bir heyelan
envanterinin ve buna bağlı olarak oluşturulmuş bir veri
tabanının hazırlanmasıdır (Guzzetti vd., 1999). Günümüzde
bilgisayar teknolojileri ve yazılımındaki gelişmeler,
bu tür uygulamalarda veri tabanı kullanımını zorunlu
kılmakta ve önemli katkılar sağlamaktadır. Bir veri tabanının
oluşturulmasında, eldeki bilgilerin düzenlenmesi,
derlenmesi, saklanması ve kullanıcılar sunulması temel
unsurlardır. Heyelan değerlendirmeleri gibi çok sayıdaki
parametre analizinin ve veri grubunun organizasyonunu
gerektiren konularda, bir veri tabanının ve bununla koordineli
bir şekilde çalışacak bir CBS platformunun oluşturulması
çok önemli kazanımlar getirecektir.
Genel olarak ele alındığında, bu tür bir yaklaşımın organizasyonu
ve hayata geçirilmesi; heyelanlar açısından
“hangi alanlarda ve koşullarda heyelan oluşacak?”,
“oluşacak heyelan türleri nelerdir?” ve “heyelanlar hangi
koşullar altında tetiklenecek?” gibi sorulara yanıt
verebilecek veya bu yanıtların verilebilmesi için gerekli
analizlerin yapılmasına olanak sağlayacak nitelikte olması
gerekmektedir (Aleotti ve Chowdhury, 1999). Ayrıca,
herhangi bir heyelan çalışması yapılırken, aşağıda
maddeler halinde sunulan bazı varsayımların da (Hutchinson,
1992) dikkate alınması da gereklidir:
1) Heyelanlar, geçmişte olduğu gibi, gelecekte de aynı
jeolojik, jeomorfolojik, hidrojeolojik ve iklimsel koşullar
altında oluşacaktır.
2) Heyelanlara neden olan koşullar, yamacı oluşturan
malzemelerin, jeolojik, jeomorfolojik, hidrojeolojik ve
meteorolojik koşullar gibi, tanımlanabilen ve modellenebilen
özelliklere sahip parametrelerdir.
3) Her türlü heyelan tanımlanabilir ve sınıflandırılabilir.
Ayrıntılı bir heyelan envanteri ve veritabanının oluşturulması,
gerek heyelan zararlarından korunmak için
yapılacak çalışmalarda, gerekse konumsal ve zamansal
heyelan analizlerinin yapılmasında, son derece büyük
öneme sahiptir. Dolayısıyla, belirli bir alanda yapılacak
heyelan duyarlılık, tehlike veya risk haritalamalarının
güvenilir bir şekilde oluşturulabilmesi için, heyelanların
konumsal ve zamansal frekanslarının belirlenmesi
gereklidir. Ayrıca, heyelan tür ve yerlerinin, tetikleyici
parametrelerinin, heyelan dağılımı gibi özelliklerinin, bu
tür analiz ve modellemelerde temel teşkil ettiği bilinmektedir
(Galli vd., 2008; Van Westen vd. 2008).
Yukarıda değinilen hususların gerçekleşebilmesi için
veri tabanı oluşturulması ve bunun organizasyonu ön
plana çıkmaktadır. Bu tür veri tabanları, uygulamalarda
kullanılan ve hemen hemen her CBS yazılımının
içinde bulunduğu gibi, ayrıca MS Office Access, MS Office
Excel gibi programlar kullanılarak da oluşturulabilir.
Benzer şekilde, özellikle web tabanlı uygulamalarda
Postgres SQL, Java gibi ileri düzeyde programcılık ve
deneyim gerektiren uygulamalar da mevcuttur. Burada
önemli olan, bilgisayar yazılımı, donanımı ve yöntemi
ne olursa olsun, kullanılan heyelan envanter formu
ile uyumlu çalışabilecek, aynı parametrelerin bilgisayar
ortamında saklanabilmesi ve analizine/sorgulanmasına
olanak sağlayacak bir şekilde veri tabanının
oluşturulmuş/organize edilmiş olmasıdır. Zira, MS Office
Excel gibi yazılımlarda saklanan bilgiler, kolaylıkla
CBS yazılımlarına adapte edilebilmektedir. Bu tür bir
uygulamanın örneği Şekil 4.5’te sunulmaktadır.
Tirebolu-Doğankent Devlet Yolu Km 2+500
68
Bütünleşik Tehlike Haritalarının Hazırlanması
HEYELAN-KAYA DÜŞMESİ
TEMEL KILAVUZ