AFAD Ankara 2015
184-2015070617353-kutle-hareketleri-temel-kilavuz_tr
184-2015070617353-kutle-hareketleri-temel-kilavuz_tr
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
6.1. Jeomorfolojik Analizler<br />
Jeomorfolojik analizler, niteliksel yöntemler içinde<br />
değerlendirilmekte olup, çoğunlukla hava fotoğrafı yorumlamaları<br />
ile saha çalışmaları sırasında elde edilen<br />
bilgilere dayanarak yapılan çalışmaları kapsamaktadır.<br />
Bu yöntemde haritalamayı yapan araştırmacı heyelan<br />
oluşumu ile ilgili olduğunu düşündüğü parametreleri,<br />
deneyim ve bilgisi dahilinde derleyip, potansiyel olarak<br />
duraysız olabilecek alanları doğrudan haritalamaktadır.<br />
Bu tür haritalamalar, 1980’li yılların sonuna kadar<br />
sıklıkla kullanılmıştır (Kienholz, 1978; Malgot ve Mahr,<br />
1979; Ives ve Messerli, 1981; Varnes, 1984; Rupke vd.,<br />
1988). Bu yöntemin en önemli sınırlamaları, tamamıyla<br />
tecrübeye dayalı ve öznel bir yöntem olması, verilerin<br />
güncellenememesi, yöntemin kesin ve net kurallarla<br />
ifade edilememesi olarak değerlendirilebilir. Bununla<br />
birlikte, diğer yöntemlere oranla, hemen hemen her<br />
türlü ölçekte uygulanabilir olması, jeomorfolojik analizlerin<br />
en önemli üstünlüğü olarak değerlendirilmektedir<br />
(Aleotti ve Chowdhury, 1999).<br />
6.2. İstatistiksel Analizler<br />
Niceliksel yöntemler altında değerlendirilen istatistiksel<br />
analizler, heyelanlar gibi karmaşık sistemlerin<br />
ve çoğunlukla birden fazla nedenden ötürü meydana<br />
gelen olayların çözümlenmesinde, sıklıkla kullanılmaktadır<br />
(Guzzetti vd., 2000). Bu tür analizlerde geçmişte<br />
meydana gelmiş olan heyelanlara neden olduğu<br />
düşünülen parametreler, istatistiksel olarak değerlendirilmekte<br />
ve CBS tabanlı platformlarda sayısal olarak<br />
ifade edilebilmektedirler. Jeomorfolojik analizlerin tersine,<br />
veriye dayalı ve nesnel yöntemler içinde değerlendirilen<br />
istatistiksel analizler, iki değişkenli ve çok<br />
değişkenli istatistiksel analizler olmak üzere iki ana<br />
grupta incelenmekte olup, ayrıntılarına izleyen bölümlerde<br />
değinilmiştir.<br />
6.2.1. İki Değişkenli İstatistiksel Analizler<br />
İki değişkenli istatistiksel analizlerde temel hedef,<br />
dikkate alınan jeolojik, topoğrafik ve çevresel parametreler<br />
ile heyelan yerleri arasında ilişkilerin kurulması ve<br />
parametrelerin ağırlıklı değerlerinin belirlenmesidir. Belirlenen<br />
ağırlıklı parametre haritaları, daha sonra CBS<br />
ortamında bir araya getirilerek, heyelan duyarlılık haritaları<br />
oluşturulabilmektedir (Van Westen, 1993; Süzen<br />
ve Doyuran, 2004). Yöntemde öncelikle parametrelerin<br />
CBS ortamına aktarılması ve heyelan yerleriyle ilişki-<br />
lendirilerek, heyelan yoğunluğunun ve ağırlıklı değerlerin<br />
belirlenmesi şeklinde bir yol izlenmektedir. Daha sonra,<br />
ağırlıklı değerler farklı parametre haritalarına atanarak,<br />
sonuç duyarlılık haritaları üretilebilmektedir. Buradaki en<br />
önemli unsurlardan biri, heyelan duyarlılığında etkin olabilecek<br />
parametrelerin seçimi ve bunların uygun alt sınıflar<br />
altında gruplandırılmasıdır. Analiz edilen parametreler<br />
ile heyelan yerleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde<br />
sıklıkla kullanılan ve basit hesaplamalara dayanan İstatistiksel<br />
İndeks (Van Westen, 1997) ve Frekans Oranı (Lee<br />
Ve Talib, 2005) yöntemleri bulunmaktadır.<br />
İstatistiksel İndeks yöntemi, herhangi bir parametre<br />
grubunun heyelan yerleriyle ilişkilendirilerek, Wi (ağırlık<br />
değeri) değerinin hesaplanmasına dayanmaktadır.<br />
Wi değeri, ilgili parametre ve alt gruplardaki heyelan<br />
yoğunluğunun, dikkate alınan toplam alandaki heyelan<br />
yoğunluğuna oranının doğal logaritması olarak tanımlanmaktadır<br />
(Van Westen, 1997) (Eş.6.1):<br />
W i<br />
= ln[(N pix<br />
(S i<br />
)/ N pix<br />
(N i<br />
))/ (∑N pix<br />
(S i<br />
)/ ∑N pix<br />
(N i<br />
))]<br />
Eş.6.1<br />
Bu eşitlikle Wi, parametre alt grubunun heyelan oluşumundaki<br />
etkisini, Npix (Si), parametre alt grubundaki heyelanlı<br />
piksel sayısını; Npix (Ni) , parametre alt grubunun<br />
piksel sayısını ifade etmektedir. Bu eşitlik, yoğunluk ifadelerini<br />
temel alan ve heyelan oluşumunda her bir parametre<br />
etkisinin değerlendirilebileceği bir ağırlıklı değerin<br />
(Wi) hesaplamasını temel almaktadır. Wi değerinin pozitif<br />
olması heyelan oluşumu ile ilgili parametrik grubun<br />
göreceli olarak daha etkin olduğunu ifade etmekteyken,<br />
negatif değerler ise bu etkinin daha az olduğu anlamına<br />
gelmektedir (Van Westen, 1997). Oluşturulan parametre<br />
haritaları ve alt gruplarının piksel sayıları ile bunların heyelanlı<br />
piksellerdeki dağılımları herhangi bir CBS yazılımı<br />
ile belirlenebilmektedir. Her bir parametre ve alt grubu<br />
için hesaplanan Wi değerleri ilgili parametreya atanarak,<br />
yine CBS ortamında üst üste getirme (overlay) işlemiyle<br />
heyelan duyarlılığı belirlenmektedir.<br />
Lee ve Talib (2005) tarafından önerilen Frekans Oranı<br />
(FR) yöntemi de, İstatistiksel İndeks yöntemi gibi yoğunluk<br />
analizlerine dayanmaktadır. Bu yöntemde, dikkate<br />
alınacak parametreler CBS platformuna aktarıldıktan<br />
sonra, heyelan envanter haritası ile ilişkilendirilerek,<br />
yoğunluk analizleri yapılmaktadır. Frekans oranı kavramının<br />
temelini, Eş.6.2’de verilen ve herbir parametre alt<br />
grubu için hesaplanan a ve b katsayıları oluşturmaktadır:<br />
Bütünleşik Tehlike Haritalarının Hazırlanması<br />
HEYELAN-KAYA DÜŞMESİ<br />
TEMEL KILAVUZ<br />
89
Change language