AFAD Ankara 2015

5 HEYELAN DEĞERLENDİRMELERİNDE
KULLANILAN PARAMETRELER
5.4. Tetikleyici Parametreler
Heyelanlar genel olarak, sismik aktivite (depremler), şiddetli yağış ve insan etkisi ile tetiklenebilmektedir (Aleotti
ve Chowdhury, 1999). Heyelan envanterleri ve özellikleri, tüm dünyadaki uygulamalarda tetikleyici parametreler
açısından çoğu kez yetersiz kalmaktadır. Çünkü, bu tür çalışmaların en zor aşamalarından biri heyelanı
tetikleyen koşulun (varsa) veya koşulların net bir şekilde ortaya konulamaması ve veri tabanlarına yansıtılamamasıdır.
İzlenen bölümlerde ilgili parametrelerin analizleri ayrıntılarıyla verilmiştir.
5.4.1. Depremler
Depremler sonucunda ortaya çıkan sismik ivme, heyelanları
tetikleyen en önemli unsurlardan biridir. Keefer
(1984)’ e göre, depremlerle-heyelanlar arasındaki
ilişkiler, sağlıklı bir şekilde analiz edilmelidir. Ancak
uygulamalarda, meydana gelen depremlerin büyüklüğü
ile gelişen heyelan sayısı ve dağılımı, heyelan türü,
etkilenecek yer ve insan sayısı gibi sorulara yanıt vermek,
çoğu kez gözardı edilmekte ve uygulamalarda
dikkate alınamamaktadır. Oysa, özellikle heyelan envanterlerinde,
eğer depremler tarafından tetiklenen bir
heyelan veya heyelan grubu varsa, bu özellikler mutlaka
veri tabanında yansıtılmalıdır.
Keefer (1984), dünyadaki 40 adet büyük depremin
neden olduğu ve tetiklediği heyelanları dikkate aldığı
çalışmasında, farklı deprem büyüklüklerinin yol açtığı
olası duraysızlık türlerinin istatistiksel olarak değerlendirilmiştir
(Çizelge 5.6).
Çizelge 5.6. Deprem büyüklüğü-heyelan türü ilişkisi (Keefer, 1984).
En küçük M L
*
Heyelan türü
4.0 Kaya düşmesi, kaya kayması, toprak düşmesi, parçalı toprak kayması
4.5 Toprak kayması ve moloz-kaya kayması
5.0 Kaya-moloz kayması, yanal yayılma, toprak akması
6.0 Kaya çığı
6.5 Toprak çığı
* Richter ölçeğinde depremin yerel büyüklüğü
Buradaki en önemli husus, depremlerin ve sonuçlarının Türkiye için günümüze değin çok önemli kayıplara yol
açtığıdır. Heyelan oluşumu açısından değerlendirildiğinde ise, maalesef meydana gelen depremlerden sonra tetiklemiş
heyelanlara ilişkin sağlıklı bir veri tabanı oluşturulamamış veya bunlar kayıt altına alınmamıştır.
84
Bütünleşik Tehlike Haritalarının Hazırlanması
HEYELAN-KAYA DÜŞMESİ
TEMEL KILAVUZ