AFAD Ankara 2015
184-2015070617353-kutle-hareketleri-temel-kilavuz_tr
184-2015070617353-kutle-hareketleri-temel-kilavuz_tr
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
5 HEYELAN DEĞERLENDİRMELERİNDE<br />
KULLANILAN PARAMETRELER<br />
5.2. Hazırlayıcı Parametreler<br />
5.2.1 Jeolojik Parametreler<br />
Kılavuz kapsamında jeolojik parametreler olarak litoloji,<br />
malzeme özellikleri, bozunma, depremsellik ve<br />
tektonik unsurlara olan uzaklık ana grupları dikkate<br />
alınmıştır. Her ne kadar depremsellik, heyelan tehlike<br />
analizlerinin tetikleyici unsurlarından biri olsa da, heyelan<br />
duyarlılık değerlendirmesinde araştırmacıların<br />
dikkate aldığı bir özellik olarak ortaya çıkmaktadır.<br />
Buradaki temel gerekçe depremselliği yüksek olan<br />
bir bölgede yamaçların deprem etkisiyle duyarlılıklarını<br />
yitirme potansiyelinin yüksek olabileceğinin temel<br />
alınmasından kaynaklanmaktadır.Litolojik özellikler<br />
yamaç duraylılığını etkileyen önemli parametrelerden<br />
biri olup, malzemelerin dayanım, geçirimlilik, sertlik<br />
birçok özelliği ile doğrudan ilişkilidir (Baeza ve Corominas,<br />
2001). Araştırmacılar arasındaki genel eğilim,<br />
heyelanların hangi litolojik birimde daha yoğun bir şekilde<br />
meydana geldiğini tespit etmek yönündedir. Çoğu<br />
kez bu değerlendirme basit istatistiksel analizlerle<br />
yapılmakla birlikte, öznel bir şekilde de bu etkileşim<br />
yapılabilmektedir. Jeolojik malzeme özellikleri ve bozunma<br />
durumu da bu tür değerlendirmelerde kullanılabileceközellikte<br />
parametrelerdir. Ancak bu özelliklerin<br />
büyük alanlarda, önemli değişim gösterebileceğinin<br />
unutulmaması gereklidir. Örneğin, aynı litolojik birim,<br />
bulunduğu lokasyonda bile farklı bozunma ve malzeme<br />
özellikleri gösterebilir ve bu durum değerlendirmelerde<br />
önemli yanılgılara yol açabilir. Yapısal özellikler veya<br />
tektonik unsurlara (fay, kıvrım vb.) yakın olmak, yamaç<br />
duraylılığı üzerinde etkin bir parametre olarak dikkate<br />
alınabilir. Buradaki temel gerekçe, bu tip unsurlara yakın<br />
olmanın kayaçlarda parçalanmaya neden olarak, litolojik<br />
birimleri tektonik kuvvetler nedeniyle daha zayıf<br />
bir hale getireceği şeklindedir. Ancak, hangi ölçüde yakınlık<br />
ve/veya uzaklık kavramı yüksek ölçüde öznellik<br />
içermekte ve yanılgılara yol açabilmektedir.<br />
Jeolojik Parametreler<br />
Litoloji<br />
Malzeme Özellikleri<br />
Tektonik Unsurlara Uzaklık<br />
.<br />
5.2.2 Topoğrafik Parametreler<br />
Kılavuz kapsamında toplam 10 adet parametre grubu<br />
(topoğrafik yükseklik, yamaç eğimi, bakı, eğrisellik, yamaç<br />
özellikleri, drenaj özellikleri, sırtlara olan uzaklık,<br />
akarsu aşındırma gücü indeksi, sediman taşıma gücü<br />
indeksi ve topoğrafik nemlilik indeksi)dikkate alınmıştır.<br />
Sözü edilen topoğrafik özellikler, heyelan değerlendirmelerinin<br />
en önemli girdi parametrelerinden bazılarını<br />
oluşturmaktadır. Zira heyelanlar, jeomorfolojik süreçler<br />
de dikkate alındığında, topoğrafik özelliklere de bağlı<br />
olarak gelişen doğa olaylarıdır. Bunlardan yamaç eğimi,<br />
hemen hemen tüm araştırmacılar tarafından dikkate<br />
alınan ve araştırmacılar üzerinde fikir birliğine vardıkları<br />
bir parametre olarak değerlendirilebilir. Yamaç eğim<br />
yönü (bakı) ise çoğunlukla yamaçların yağış alması<br />
veya almaması ile ilişkilendirilmekte, güneş ışını daha<br />
fazla veya az alması gibi olaylarla da bağlantılı olarak<br />
değerlendirilebilmektedir. Yoğun yağış alan yamaçların<br />
topoğrafik eğim ile zemin türü, geçirimliliği, gözenekliliği,<br />
nem ve organik madde içeriği, bitki örtüsü, yağışın<br />
meydana geldiği mevsim gibi birçok faktör tarafından<br />
kontrol edilen süzülme kapasitesine de bağlı olarak,<br />
doygunluğa ulaşma ve gözenek suyu basıncının yükselmesi<br />
gibi olaylara maruz kalması şeklinde ifade<br />
edilebilmekte ve bakı ile ilişkilendirilebilmektedir. Yamaç<br />
eğriselliği (içbükey, dışbükey, düz gibi yamaç şekli)<br />
analizleri de dikkate alınan bir başka parametrik gruptur.<br />
Örneğin dışbükey yamaçlarda akma türü heyelanların<br />
gelişmesi daha olasıdır. Buradaki temel gerekçe<br />
önünde serbest bir yüzey bulunması ve hareketin daha<br />
kolay gerçekleşebilme potansiyelidir. Yapılan birçok<br />
araştırma, heyelan gelişiminin belirli bir topoğrafik<br />
yükseklik aralığı ile belirli drenaj özelliklerinin de oluştuğu<br />
vurgulanmaktadır. Ayrıca, bazı indeksler (nemlilik<br />
indeksi, sediman taşıma kapasitesi indeksi gibi) de heyelan<br />
değerlendirmelerinde girdi parametreleri olarak<br />
kullanılmaktadır.<br />
Topografik Parametreler<br />
Yamaç Eğimi<br />
Bakı<br />
Drenaj Özellikleri<br />
.<br />
82<br />
Bütünleşik Tehlike Haritalarının Hazırlanması<br />
HEYELAN-KAYA DÜŞMESİ<br />
TEMEL KILAVUZ
Change language