ETBI Journal of Education - Vol 2:2 November 2020 (Irish-medium Education)
This bilingual edition of the Journal of Education celebrates Irish-medium Education
This bilingual edition of the Journal of Education celebrates Irish-medium Education
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />
Pleanáil Teanga Agus Sealbhú Gaeilge sa<br />
Chóras Oideachais<br />
Dr Victor Bayda Comhchoiste Ghaeltacht Uíbh Ráthaigh & Institiúid Teangeolaíochta, Acadamh<br />
Eolaíochtaí na Rúise<br />
ACHOIMRE<br />
Tá sealbhú na Gaeilge i gcómhthéasc an chórais<br />
oideachais fíorthábhachtach do cheantracha<br />
Gaeltachta C agus do cheantracha iarGhaeltachta.<br />
Chun an cuspóir seo a bhaint amach tá athrú<br />
cur chuige iomlán ag teastáil i leith tacaíochta le<br />
daoine an Ghaeilge a thabhairt leo ón scoil. An<br />
toradh is mó faoi láthair atá ag an modh múinte<br />
i leith na Gaeilge ná go mbíonn sé daingnithe in<br />
aigne na ndaoine nach bhfuil inti ach ábhar scoile,<br />
rud a chuireann bac ollmhór ar aon dul chun cinn<br />
agus ar normalú na teanga. Caithfear mothúchán<br />
a chruthú i measc daltaí scoile gur sosanna<br />
gníomhacha taitneamacha Gaeilge atá acu seachas<br />
ranganna Gaeilge agus eispéireas comhluadar<br />
teanga, saol réadúil teanga agus tuismitheoirí<br />
teanga a chothú.<br />
DR VICTOR BAYDA<br />
Bhain mé céim amach i 2004 ó Dhámh na<br />
Fileolaíochta i Stát-Ollscoil Mhoscó. Chosain<br />
mé mo thráchtas PhD i 2009 agus bhí mé i mo<br />
léachtóir le Gaeilge san ollscoil chéanna go dtí<br />
2019 nuair a ceapadh mar Oifigeach Pleanála<br />
Teanga do Chiarraí Theas mé.<br />
Thug Acht na Gaeltachta 2012 an próiseas<br />
pleanála teanga isteach, rud a chuir Éire chun<br />
tosaigh sa réimse nua pleanála seo. Faoin Acht<br />
TÁ SÉ TÁBHACHTACH GO mBEADH<br />
TEANGA GAR DO CHROÍ AN DUINE<br />
ÓN AOIS AN-ÓG MÁ TÁ TÚ AG<br />
IARRAIDH GO mBEADH LUACH<br />
AG BAINT LEIS AN TEANGA DON<br />
DUINE SIN.<br />
roinneadh an Ghaeltacht i 26 limistéar pleanála<br />
teanga agus do gach LPT tá plean teanga le<br />
dearadh agus oifigeach pleanála teanga le<br />
ceapadh a chuirfeadh an plean sin i gcrích.<br />
Ceapadh mise i m’oifigeach pleanála teanga<br />
in Uíbh Ráthach i 2019 agus táim ag obair ar<br />
Phlean Teanga Chiarraí Theas a chur i gcrích<br />
ó shin. Is “Ceantar Gaeltachta C” (Ó Giollagáin<br />
agus Mac Donnacha et al. 2007) é Ciarraí Theas<br />
rud a chiallaíonn go bhfuil níos lú ná 44% ina<br />
gcainteoirí laethúla ann. Go deimhin, de réir<br />
Daonáireamh 2016 níl ach 121 duine, is é sin 7%<br />
de dhaonra Ghaeltacht Uíbh Ráthaigh a mhaígh<br />
gur cainteoirí laethúla iad agus cé gur mhaígh<br />
níos mó ná leath de dhaonra an cheantair go<br />
bhfuil Gaeilge acu, is léir go bhfuil an teanga<br />
tarraingte siar go mór sa cheantar agus nach í<br />
teanga an phobail í.<br />
PAGE 137
Change language