ETBI Journal of Education - Vol 2:2 November 2020 (Irish-medium Education)
This bilingual edition of the Journal of Education celebrates Irish-medium Education
This bilingual edition of the Journal of Education celebrates Irish-medium Education
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />
Is é an rud is suntasaí faoi mhúineadh teangacha<br />
i scoileanna ar fud an domhain faoi láthair, ní<br />
hamháin Gaeilge, ná go gcruthaíonn sé taithí<br />
ag na miliúin duine gur deacair an rud é teanga<br />
a fhoghlaim, rud a chuireann bac nach beag ar<br />
thabhairt faoi theangacha eile a fhoghlaim tar éis<br />
scoile agus ar chumarsáid mhaith thuisceanach<br />
idir chainteoirí teangacha éagsúla ó chultúir<br />
éagsúla.<br />
Tá a fhios ag na teangeolaithe agus le<br />
hoideachasóirí gur féidir le duine teanga a<br />
shealbhú ag an leibhéal beagnach céanna agus<br />
an chéad teanga má thosaíonn siad roimh 10-<br />
12 bliain d’aois. (Mar shampla, Hartshorne,<br />
Tenenbaum & Pinker 2018) Tosaítear an Ghaeilge<br />
a fhoghlaim ar scoil in Éirinn ag aois 5 bliana<br />
d’aois. Tús maith, déarfá. Ansin tá 13 bliain eile<br />
ag an gcóras oideachais in Éirinn chun an teanga<br />
a thabhairt don duine ar bhealach go mbeadh<br />
sé lí<strong>of</strong>a inti don saol ar fad agus gan mórán dua<br />
a bheith curtha isteach acu ann. Cén fáth nach<br />
n-oibríonn sé?<br />
Tá athrú meon ag lucht eagraithe mhúineadh<br />
na Gaeilge ag teastáil chun aon dul chun cinn a<br />
dhéanamh i leith na Gaeilge. Caithfear an cuspóir<br />
a bheith soiléir os ár gcomhair chun teacht ar an<br />
modh is fearr chun í a thabhairt – agus is d’aon<br />
ghnó atáim ag seachaint an focal ‘múineadh’ –<br />
don duine. Cén fáth a gcaitheann daoine am ag<br />
foghlaim Gaeilge ar scoil? An díreach chun taithí<br />
foghlama Gaeilge a bheith ag duine sa saol chun<br />
go mbeadh taithí Éireannach acu? Go mbeadh<br />
siad in ann an taithí a roinnt de “D’fhoghlaim<br />
mé ar scoil í ach ní cuimhin liom aon rud. Is é<br />
an bealach a múintear í”? Nó an é an cuspóir go<br />
mbeadh an duine in ann feidhmiú sa teanga sin?<br />
Más an dara rud atá i gceist, caithfear cur<br />
chuige ar leith a bheith ann i leith na Gaeilge<br />
agus ceapaim go láidir go gcaithfear fáil réidh<br />
le ranganna agus scrúduithe Gaeilge agus<br />
cuimhneamh ar chur chuige níos gníomhaí, níos<br />
réadúla, níos bríomhaire. Caithfear mothúchán<br />
a bheith ag an duine ón gcéad lá agus é nó í<br />
ag plé le Gaeilge gur teanga don saol í, teanga<br />
nádúrtha agus teanga ina bhfuil fáilte rompu<br />
mar chainteoirí, mar úinéirí agus í á tabhairt<br />
dóibh ag tuismitheoirí teanga seachas múinteoirí.<br />
Ní chaithfear ranganna le téacsleabhair agus<br />
múinteoirí a bheith ann i gcás shealbhú Gaeilge<br />
ach comhluadar teanga, úsáid réalaíoch teanga<br />
agus tuismitheoirí teanga. Caithfear go mbeadh<br />
fonn ag duine dul chuig an sos Gaeilge seachas<br />
chuig rang Gaeilge.<br />
Tá an oiread ábhar scrí<strong>of</strong>a agus labhartha i<br />
nGaeilge anois – scannáin, amhráin, podchraolta,<br />
altanna, giolcanna agus araile. Is teanga nuaaimseartha<br />
í a mbíonn daoine óga ag scríobh<br />
altanna agus ag giolcaireacht inti, teanga<br />
scannánaíochta agus teanga ina ndéantar na<br />
cláracha faisnéise is fearr, b’fhéidir, in Éirinn,<br />
teanga a scríobhann daoine óga filíocht agus rap<br />
inti. Is maith an rud iad an scéalaíocht agus an<br />
fhilíocht dóibh siúd a bhfuil suim acu iontu agus a<br />
bhfuil an teanga ag an leibhéal sásúil ag a mbeidís<br />
in ann é sin a léamh agus a phróiseáil.<br />
Tá sé tábhachtach go mbeadh teanga gar do chroí<br />
an duine ón aois an-óg má tá tú ag iarraidh go<br />
mbeadh luach ag baint leis an teanga don duine<br />
sin. Chomh maith leis sin caithfear an teanga a<br />
thabhairt don duine i gcomhthéacs chultúr na<br />
teanga sin – is é fonn a bheith páirteach i gcultúr<br />
na teanga an t-inspreagadh is mó a chabhraíonn<br />
PAGE 139
Change language