ETBI Journal of Education - Vol 2:2 November 2020 (Irish-medium Education)
This bilingual edition of the Journal of Education celebrates Irish-medium Education
This bilingual edition of the Journal of Education celebrates Irish-medium Education
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />
CUMAS BÉARLA AN IAR-SCOLÁIRE IAR-<br />
BHUNSCOILE LÁN-GHAEILGE<br />
Dúshláin atá comónta i measc na ndaltaí dar<br />
leo, an easpa aitheantais a thugtar dóibh mar<br />
úsáideoirí agus foghlaimeoirí den Ghaeilge<br />
nó den Bhéarla mar dhara teanga. Dar leis na<br />
rannpháirtithe, go bhfuiltear ag súil go mbeidh<br />
cumas cothrom bainte amach acu sa dá theanga<br />
ach nach gá go mbeadh sin amhlaidh, go háirithe<br />
de réir mar a bhaineann sé le raon ard teanga sa<br />
Béarla acadúil. De bharr na tréimhse caite leis an<br />
oideachas lán-Ghaeilge, ag an mbun agus ag an<br />
iar-bhunleibhéal is minic go mbíonn téarmaíocht<br />
áirithe Ghaeilge daingnithe in aigne na scoláirí<br />
agus tógann sé am dul i dtaithí ar an téarmaíocht<br />
nua i mBéarla.<br />
Moltar d’institiúidí tríú leibhéil córas foirmiúil<br />
a chur sa tsiúil le heolas faoi chúlra teanga na<br />
mac léinn a bhailiú agus clár sainiúil tacaíochta<br />
a fhorbairt sa Bhéarla acadúil dóibh siúd a bhfuil<br />
caighdeán réasúnta ard acu sa Bhéarla, ach a fuair<br />
a gcuid scolaíochta trí Ghaeilge nó teanga eile.<br />
POBAL IAR-SCOLÁIRÍ NA<br />
N-IARBHUNSCOILEANNA LÁN-GHAEILGE<br />
Tuigtear go bhfuil thart ar 16,000 dalta ag fáil a<br />
gcuid iar-bhunscolaíochta trí mheán na Gaeilge<br />
sa tír, ach ní léir cá bhfuil a dtriail siúd nuair a<br />
fhágann siad an scoil. Cé go bhfuil bá agus ceangal<br />
láidir ag na rannpháirtithe uile leis an nGaeilge,<br />
ní hamháin mar shiombail chultúrtha ach mar<br />
theanga chumarsáide agus shóisialaithe, is beag<br />
teagmháil atá ag na rannpháirtithe le gréasáin<br />
Ghaeilge lasmuigh den sféar oideachais. Go<br />
deimhin ba mhian leis na daltaí iar-bhunscoile an<br />
Ghaeilge a leathnú amach ó sféar an oideachais<br />
agus iad ag súil go mbeidh siad in ann ‘í a<br />
choimeád suas’ ina saol pearsanta amach anseo.<br />
Is léir ó thaithí na mac léinn tríú leibhéal nach<br />
mar sin a thiteann cúrsaí amach. De bharr easpa<br />
deiseanna úsáide lasmuigh den sféar oideachais<br />
tá an ceangal sin leis an nGaeilge agus an cumas<br />
sa teanga á chreimeadh de réir a chéile. Moltar<br />
d’eagraíochtaí Gaeilge na tíre féachaint in athuair<br />
ar an straitéis atá i bhfeidhm maidir le cothú<br />
gréasáin de dhaoine óga ar cainteoirí Gaeilge<br />
iad. Moltar straitéis a dhearadh a bheadh mar<br />
sprioc aici úsáid na Gaeilge lasmuigh de sféar an<br />
oideachais agus a chuimseodh cainteoirí Gaeilge<br />
as scoileanna lán-Ghaeilge agus lán-Bhéarla, a<br />
chothú. Moltar d’iar-bhunscoileanna lán-Ghaeilge<br />
agus Gaeltachta cumann alumni a bhunú ina<br />
mbeadh bunachar sonraí de dhindiúirí teagmhála<br />
iar-scoláirí na scoileanna sin mar ghné lárnach.<br />
Ba mhór an buntáiste pleanála teanga a bheadh<br />
lena leithéid de bhunachar freisin agus gréasáin á<br />
gcothú ina mbeadh úsáid na Gaeilge mar theanga<br />
shóisialta, teaghlaigh agus léinn á gcur chun cinn.<br />
TÁTAL<br />
Tá ábhar dóchais sa taighde seo gur mó buntáistí<br />
ná míbhuntáiste a bhaineann leis an oideachas<br />
lán-Ghaeilge dar leis na rannpháirtithe agus a<br />
bhformhór den tuairim go maireann an buntáiste<br />
sin go fóill. Maidir le haon mhíbhuntáiste a bhain<br />
le gnéithe áirithe de ar nós teacht isteach ar<br />
raon ard Béarla acadúil, bhí siad measartha agus<br />
gearrthréimhseach. Ba chóir go gcabhródh na<br />
torthaí le tuismitheoirí a bheith níos muiníní iarbhunscolaíocht<br />
trí Ghaeilge a roghnú dá bpáistí<br />
agus gan a bheith buartha faoi aon mhíbhuntáistí<br />
fadtréimhseacha. Ardaíonn sé ceisteanna faoi ról<br />
án Bhéarla san oideachas lán-Ghaeilgenach miste<br />
tuilleadh iniúchadh a dhéanamh air.<br />
PAGE 90
Change language