Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Rosemary Safie<br />
<strong>La</strong> <strong>marihuana</strong> <strong>en</strong> el Congreso <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unión<br />
año <strong>de</strong> <strong>la</strong> LXIII legis<strong>la</strong>tura, <strong>en</strong>vió una iniciativa al S<strong>en</strong>ado <strong>de</strong> <strong>la</strong> República para <strong>de</strong>sp<strong>en</strong>alizar<br />
<strong>la</strong> posesión <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>marihuana</strong> hasta por 28 gramos y abrir <strong>la</strong> posibilidad<br />
<strong>de</strong>l uso médico <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma.<br />
¿Cómo llegamos a que un Presi<strong>de</strong>nte, emanado <strong>de</strong>l PRI, asumiera como propia <strong>la</strong><br />
lucha por <strong>la</strong> <strong>de</strong>scriminalización <strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nta? Si bi<strong>en</strong> el gobierno <strong>de</strong> <strong>México</strong>, junto<br />
con Guatema<strong>la</strong> y Colombia, solicitaron <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>o <strong>de</strong> <strong>la</strong> ONU una revisión a<strong>de</strong><strong>la</strong>ntada<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> estrategia <strong>de</strong>l combate a <strong>la</strong>s drogas a finales <strong>de</strong>l gobierno <strong>de</strong> Felipe Cal<strong>de</strong>rón,<br />
el gobierno <strong>de</strong> Peña no había manifestado una postura c<strong>la</strong>ra al respecto <strong>en</strong><br />
sus primeros tres años <strong>de</strong> gobierno. ¿En qué mom<strong>en</strong>to pasamos <strong>de</strong> <strong>la</strong> discusión<br />
<strong>en</strong> el ámbito académico, <strong>de</strong> activistas, ONG´S y organismos internacionales, a una<br />
discusión <strong>en</strong> el Congreso <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unión con una iniciativa <strong>de</strong>l Gobierno Fe<strong>de</strong>ral?<br />
Primeras iniciativas<br />
En <strong>México</strong>, si bi<strong>en</strong> <strong>de</strong>s<strong>de</strong> principios <strong>de</strong> los nov<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> <strong>regu<strong>la</strong>ción</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>marihuana</strong><br />
había sido tema <strong>en</strong> <strong>la</strong>s universida<strong>de</strong>s y <strong>en</strong> ciertos sectores <strong>de</strong> <strong>la</strong> opinión pública,<br />
es hasta <strong>la</strong> LX legis<strong>la</strong>tura (2006 – 2009) que el Congreso <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unión conoce <strong>la</strong><br />
primera iniciativa. Hasta <strong>en</strong>tonces <strong>la</strong> <strong>regu<strong>la</strong>ción</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> cannabis no figuraba como<br />
tema <strong>de</strong> importancia <strong>en</strong> el ámbito legis<strong>la</strong>tivo ni había permeado como tema relevante<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se política nacional.<br />
Des<strong>de</strong> el 2006 a <strong>la</strong> fecha se han pres<strong>en</strong>tado 42 iniciativas re<strong>la</strong>cionadas con <strong>la</strong> <strong>regu<strong>la</strong>ción</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> cannabis. En <strong>la</strong> LX Legis<strong>la</strong>tura (2006 – 2009) se pres<strong>en</strong>taron 4 iniciativas;<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong> LXI Legis<strong>la</strong>tura (2009 – 2012) se pres<strong>en</strong>tó una; <strong>en</strong> <strong>la</strong> LXII Legis<strong>la</strong>tura<br />
(2012 – 2015) diez, y <strong>en</strong> <strong>la</strong> Legis<strong>la</strong>tura actual, 29.<br />
35<br />
30<br />
29<br />
<strong>La</strong>s iniciativas pioneras se pres<strong>en</strong>taron durante <strong>la</strong> LX Legis<strong>la</strong>tura. Una fue <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
Diputada Elsa Con<strong>de</strong> Rodríguez, <strong>de</strong>l Partido Alternativa Social<strong>de</strong>mócrata Campesino<br />
(Pres<strong>en</strong>tó <strong>la</strong> misma 3 veces), y una por el S<strong>en</strong>ador R<strong>en</strong>é Arce Is<strong>la</strong>s, que <strong>en</strong> ese<br />
<strong>en</strong>tonces era miembro <strong>de</strong>l PRD.<br />
<strong>La</strong> iniciativa <strong>de</strong> <strong>la</strong> Diputada Elsa Con<strong>de</strong>, pres<strong>en</strong>tada <strong>en</strong> el 2007, pret<strong>en</strong>día regu<strong>la</strong>r<br />
el uso medicinal y el uso personal <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>marihuana</strong>. Hab<strong>la</strong>ba <strong>de</strong> que el Estado<br />
t<strong>en</strong>dría que ser el responsable <strong>de</strong> una producción especial <strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nta para uso<br />
médico y así se garantizaría el <strong>de</strong>recho al acceso seguro y legal para aquellos paci<strong>en</strong>tes<br />
que lo requirieran. También, p<strong>la</strong>nteaba <strong>la</strong> <strong>regu<strong>la</strong>ción</strong> <strong>de</strong>l auto cultivo (tres<br />
p<strong>la</strong>ntas por hogar) como forma <strong>de</strong> abastecimi<strong>en</strong>to para uso personal. A<strong>de</strong>más,<br />
proponía cambiar p<strong>en</strong>as <strong>de</strong> cárcel para los usuarios, por p<strong>en</strong>as educativas e informativas<br />
y, finalm<strong>en</strong>te, permitía hasta 3 gramos <strong>de</strong> portación sin que los usuarios<br />
fueran criminalizados (a partir <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>reforma</strong> <strong>de</strong>l 2009, <strong>la</strong> LGS permite 5 gramos).<br />
<strong>La</strong> segunda iniciativa fue <strong>la</strong> <strong>de</strong>l S<strong>en</strong>ador R<strong>en</strong>é Arce, <strong>en</strong> el 2008, y solicitaba que<br />
se legalizara el uso, siembra, transporte, distribución y consumo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>marihuana</strong>,<br />
así como su exportación e importación. En esta iniciativa también se solicitaba<br />
un <strong>de</strong>bate nacional basado <strong>en</strong> datos ci<strong>en</strong>tíficos y sin tabúes. Debido a <strong>la</strong><br />
naturaleza <strong>de</strong>l proceso par<strong>la</strong>m<strong>en</strong>tario <strong>de</strong>l S<strong>en</strong>ado, esta iniciativa sigue vig<strong>en</strong>te<br />
para su discusión <strong>en</strong> <strong>la</strong>s comisiones.<br />
<strong>La</strong> tercera iniciativa, <strong>la</strong> única que se pres<strong>en</strong>tó <strong>en</strong> el Congreso durante <strong>la</strong> LXI Legis<strong>la</strong>tura<br />
(2009 – 2012), corrió a cargo <strong>de</strong>l diputado Víctor Hugo Círigo (<strong>en</strong> ese<br />
mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> bancada <strong>de</strong>l Partido Converg<strong>en</strong>cia, aunque originalm<strong>en</strong>te electo<br />
como miembro <strong>de</strong>l PRD) <strong>en</strong> abril <strong>de</strong>l 2010. En su exposición <strong>de</strong> motivos, el Diputado<br />
Cirigo argum<strong>en</strong>tó que <strong>la</strong> legalización <strong>de</strong>l consumo <strong>de</strong> <strong>marihuana</strong> provocaría<br />
una importante merma <strong>en</strong> <strong>la</strong>s finanzas <strong>de</strong>l narcotráfico. Buscaba regu<strong>la</strong>r el uso<br />
medicinal y el uso personal al introducir por primera vez el concepto <strong>de</strong> reducción<br />
<strong>de</strong> riesgos y daños.<br />
162<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
10<br />
5 4<br />
1<br />
0<br />
LX (2006 - 2009) LXI (2009 - 2012) LXII (2012 - 2015) LXIII (2015 - 2018)<br />
Es hasta <strong>la</strong> LXII Legis<strong>la</strong>tura (2012 – 2015) que el tema comi<strong>en</strong>za a tomar relevancia<br />
<strong>en</strong> el Po<strong>de</strong>r Legis<strong>la</strong>tivo con dos personajes c<strong>la</strong>ve para todo el movimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>regu<strong>la</strong>ción</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> Marihuana: el Diputado Fernando Be<strong>la</strong>unzarán y el S<strong>en</strong>ador Mario Delgado,<br />
ambos integrantes <strong>de</strong>l PRD. A difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong>s primeras iniciativas pres<strong>en</strong>tadas,<br />
éstas retomaban <strong>la</strong>s mejores prácticas internacionales y experi<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> gobiernos<br />
que ya habían puesto <strong>en</strong> marcha mecanismos <strong>de</strong> <strong>regu<strong>la</strong>ción</strong>. Por ejemplo, ambas<br />
establecían para uso personal <strong>la</strong> portación <strong>de</strong> hasta 30 gramos <strong>de</strong> <strong>marihuana</strong> (cantidad<br />
consi<strong>de</strong>rada como tolerada <strong>en</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los gobiernos con <strong>regu<strong>la</strong>ción</strong>),<br />
163