Untitled - Stichting Papua Erfgoed

dat ze steenhard zijn. Tussen de ronde zoutketen is op een geëgaliseerd stuk
grond de verbrandings- en verdampingsplaats, met ernaast een tiental ronde
kuilen van ongeveer dertig centimeter diep en een middellijn van vijftien centimeter,
van binnen gedrapeerd met bladeren van de pandanuspalm, waarvan de
uiteinden boven de kuil uitsteken. Voor de vervaardiging van de cilindervormige
zoutbroden en platte zoutkoeken worden stengels van een niet klimmende
pepersoort (in het Miganisch koemoetoro geheten, in het Ekarisch dirai) drie
dagen in de zoutbron gelegd. Om te voorkomen dat de stengels boven komen
drijven, legt men er wat zware stenen op. Na drie dagen haalt men ze uit het
zouthoudende water, legt ze een dag in de zon te drogen of boven het haardvuur
in de zoutketen, waarna de van zout doordrenkte stengels op een stapel
brandhout gedeponeerd worden. Het geheel wordt dan nog overgoten met het
grauwe, troebele en onaangenaam ruikende water uit de zoutbron, waarna de
stapel in brand wordt gestoken. Als de kolen goed gloeien, giet men er opnieuw
wat zout water uit de bron overheen. Dit proces van verdampen van het zoute
water in de vuurmassa wordt diverse malen herhaald, terwijl geregeld nieuw
brandhout aan de stapel wordt toegevoegd. Als de plantestengels goed verkoold
zijn, worden ze met een steen fijngewreven, en de kuilen, onder toevoeging van
zout water uit de bron, met de houtskool gevuld om er de zoutbroden van te
kneden. Ook maakt men er grote, platte zoutkoeken van. Het door het fijne
leisteen- en houtskoolpoeder donkergrijs gekleurde zout is zeer hygroscopisch;
de koeken worden in de hutten dan ook steeds boven het haardvuur bewaard.
Het merkwaardige is dat de zoutbereiding in Kemandora op veel plaatsen niet
in handen is van de Migani's, op wier grondgebied de bronnen zijn gelegen,
maar van de Dani's, wier stamland ver oostwaarts ligt en waar geen of slechts
een enkele zoutbron voorkomt. De Dani's die bij de zoutbron van Zai werken,
zijn indrukwekkende, flink gebouwde figuren met een ringbaard, die extra groot
lijken door hun hoog opgemaakte haartooien onder de hoofdnetten, die als tulbanden
boven hun hoofd prijken. Ze maken met hun gitzwart geverfde gezichten
een martiale indruk. Zelfs de als vechtersbazen bekend staande Zonggonao's
tonen er respect voor. Ze vallen voorts op doordat de mannen de bilnaad bedekt
hebben met een twintig centimeter lange reep boombast van ongeveer vijf
centimeter breedte, die er als een staart aan hangt. Dit herinnert me aan de verhalen
over de geheimzinnige Amakoeloes waarover Bijlmer tijdens zijn expeditie
in het Charles Louisgebergte in 1936 hoorde spreken: grote kerels, die ver weg
in het binnenland zouden wonen en een staart zouden hebben. Er gaat me ineens
een licht op: deze Dani's met hun boombastaanhangsel zijn Bijlmers geheimzinnige
Amakoeloes met de staart! Het raadsel is opgelost. Maar de blanke
pygmeeën over wie resident Jansen het had, hebben we tijdens de expeditie niet
ontmoet. Ook geen albino's onder de Bergpapoea's. Hoe men aan de verhalen
over blanke pygmeeën in het binnenland is gekomen, zal wel altijd een raadsel
blijven.
Morgen gaan we naar Zanepa, de belangrijke nederzetting waar de grote
clan van de Zonggonao's woont, de clan dus waartoe Soalekigi en Kigimoajakigi
behoren. Zanepa moeten we beslist bezoeken, zeggen ze. We zullen er veel
varkens krijgen, omdat het Zonggonao's zijn.
102