Untitled - Stichting Papua Erfgoed

In november 1938 vernam ik dat controleur J. F Stutterheim van Banda
naar de Wisselmeren op Nieuw-Guinea was overgeplaatst, waar hij de leiding
had overgenomen van commissaris van politie Van Eechoud, die langs de Siriworivier
een doorsteek gemaakt had van de Wisselmeren naar Napan aan de
Geelvinkbaai. Ik vond dat vreemd, omdat de resident me indertijd gevraagd had
of ik er wat voor voelde het exploratiewerk van Van Eechoud over te nemen.
Blijkbaar was ik nog te jong in dienstjaren om leiding te geven aan een nieuwe
post in het nog totaal onbekende bergland van Nieuw-Guinea. Ik had er nauwelijks
acht maanden op zitten, terwijl Stutterheim op vier dienstjaren kon terugzien.
Bovendien deed ik mijn werk in West-Ceram met plezier. Ik verscheurde
dan ook de brief aan resident Jansen waarin ik hem aan zijn belofte herinnerde
Twee maanden later ontving ik een telegram om voor een paar maanden het
bestuur van het eiland Boeroe, bekend om zijn kajoepoetihbossen, over te nemen,
totdat de nieuwe onderafdelingsbestuurder zou zijn gearriveerd.
Ik maakte me gereed om naar Namlea, de hoofdplaats van Boeroe, te vertrekken,
maar ontving een week later totaal onverwachts een telegram van de resident
te Ambon om zo snel mogelijk naar Ambon te komen, teneinde vandaar
per vliegtuig naar de Wisselmeren te vertrekken om controleur Stutterheim te
vervangen.
Wat kon er met Stutterheim aan de hand zijn, vroeg ik me af De post aan de
Wisselmeren was een exploratiebivak, zodat ik geen huishoudelijke dingen
hoefde mee te nemen. Het hoofd plaatselijk bestuur verkocht als fungerend
vendumeester al mijn overbodige spullen. Ook mijn hertje en een casuaris.
Dolf, mijn huisbediende, zei me dat hij terug wilde naar Saparoea. Hij voelde
er niets voor om naar Tanah Papoea, Nieuw-Guinea, te gaan Dat wilde wél de
zoon van een Javaanse veldpolitieagent, maar hij zou het aan de Wisselmeren
niet langer dan drie maanden uithouden en vroeg al na zijn eerste tournee in de
bergen naar zijn ouders in Piroe terug te mogen gaan. Nieuw-Guinea was niets
voor hem. Lambert Noerwé, de Alfoerse tourneejongen, ging ook mee en bleef
jarenlang in Nieuw-Guinea - ook toen de Japanners binnenvielen - om verder
met mij en mijn groep de moeilijke oorlogsjaren te delen.
Met mijn tien maanden dienst was ik natuurlijk erg jong voor een zelfstandige
post, maar resident Jansen wilde blijkbaar de gok met me wagen.
* *
*
En zo vertrok ik dan 15 januari 1939 met de Noesa Ina, het gewestelijke
vaartuig van het HPB Piroe, naar Ambon, niet vermoedend dat ik daar anderhalf
jaar later nog eens terug zou keren om er het bestuur te voeren. Het speet
me dat ik juist Ceram, waar ik met zoveel plezier werkte, moest verlaten, maar
daar stond tegenover dat de openlegging van de witte plek in het hart van
Nieuw-Guinea me bijzonder aantrok: exploreren en besturen tegelijk. Wat ik
aan bezittingen meenam, was opgeborgen in een hutkoffer en drie tourneeblikken.
Veel meer had ik voor de bestuurspost aan de Wisselmeren niet nodig
'Dienstuniformen zijn daar overbodig,' zei resident Jansen toen ik me bij hem
op het kantoor in Ambon meldde, 'neem maar één of twee uniformen mee voor
het geval ik er voor een officieel bezoek kom. Tourneekleding en rimboeschoenen
zijn daar van meer belang.'
De resident was na de geslaagde exploratie van het gebied van de Wisselmeren
44