Untitled - Stichting Papua Erfgoed

zich volgezogen heeft, laat hij los; anders is er een brandende sigarettepeuk
nodig om hem los te branden.
De laatste kilometers gaan we over een open, twee meter brede knuppelweg,
waarop het droog lopen is en we snel opschieten. Tegen de middag bereiken
we het basiskamp Orawja aan de Jawé, die hier Oeroemoeka of Oetarivier heet.
Het is een zeldzaam lichte marsdag geweest, zoals ik er sinds mijn komst aan
de Wisselmeren niet meer heb gekend.
Hier begint de over-landroute het bergland in. Tot dit punt kun je van de kust
met prauwen komen. De stroom is hier nog zeer sterk. Orawja is een mooi,
groot, comfortabel bivak met een vaste politiebezetting van tien man. Het is
een opengekapte plek in het bos, waar middenin een eenzame, dertig meter hoge
boom staat als een soort uitkijkpost over de moerassige kustvlakte. Orawja is
nog malariavrij, maar tien kilometer verder begint het beruchte malariagebied
van Nieuw-Guinea's zuidkust, waaraan Oeta ligt, standplaats van een Ambonese
bestuursassistent en missiepost van pastoor Tillemans. Oeta wordt eens in de
vier tot zes weken aangelopen door de gouvernementsstomers uit Ambon, de
bekende kapal poetih of witte boten, die hier de voor de Wisselmeren bestemde
voorraden lossen. Van hieruit worden die met de grote, door tien tot twaalf
roeiers bemande prauwen van de Mimika-Papoea's naar Orawja vervoerd. Oeta
heeft echter geen beschermde inham; de boot moet ver buiten op de ree lossen.
Bij slecht weer is dat onmogelijk en is men gedwongen door te varen naar Boven-Digoel,
dat ook geheel afhankelijk is van de bevoorrading door de witte
boten vanuit Ambon. Geprobeerd werd dan op de terugreis de voor de Wisselmeren
bestemde voorraden in Oeta te lossen. De Arafoerazee is echter een onberekenbare
zee, waarop het flink kan stormen. Een enkele keer gebeurde het
dan ook wel dat de voorraden na de dagenlange reis Ambon-Digoel vice versa
onverrichter zake in Ambon terugkwamen, doordat er ook op de terugreis niet
in Oeta gelost kon worden. Dat betekende dan aan de Wisselmeren voor de
komende zes weken karige rantsoenen met minder rijst en vaak helemaal geen
suiker, koffie, tabak of sigaretten.
De tocht van de kust langs het opvoerpad naar de Wisselmeren is een van de
zwaarste trajecten in het bergland die ik ken. Het lijkt wel of de Wisselmeren
zich tegen de buitenwereld hebben beschermd door een barrière van uiterst
moeilijk te nemen bergketens.
Aan de kleine steiger te Orawja ligt een aantal prauwen, met Mimikanen van
Oeta als roeiers, gereed om ons naar de kust te roeien. De tocht per prauw de
rivier afzakkend naar Oeta is me altijd bijgebleven als een van de aantrekkelijkste
van de vele die ik in Nieuw-Guinea gemaakt heb. Ik vertrok altijd heel
vroeg in de ochtend, als het nog halfdonker was, om rustig door de stroom
voortgedreven het bos tot leven te horen en zien komen. Het was bovendien zo
vroeg nog aangenaam van temperatuur. Er behoefde niet gepeddeld te worden,
zodat het geluid van de peddels de rust niet verstoorde. Je geniet het meest
van het oerwoud als je je vlak onder de oever de rivier laat afdrijven, zonder
lawaai van motor of peddels. Je hoort dan niet alleen de vogelgeluiden beter,
maar ziet de vogels ook eerder. Er zijn veel bloemen, zoals orchideeën hoog in
de bomen en de vlammend rode trossen Bauhinia, door de Engelsen zo treffend
flame of the forest genoemd, die vaak als een rood gordijn vlak aan de oever
126