Untitled - Stichting Papua Erfgoed

lichte vliegtuigen. Vandaar vlogen we over de canyon van de Doraboe langs
de Boven-Rouffaer naar het Hagersmeer. Het benauwde me toen ik me realiseerde
door welk woest terrein ik indertijd met mijn mensen getrokken was.
Op 6 april vertrok ik met mijn vrouw en de twee kinderen - beiden in Nieuw-
Guinea geboren - met de DC 8 van de wekelijkse KLM-dienst uit Biak. Het
was het definitieve afscheid van een land dat me vele jaren onder zijn bekoring
had gehouden, de beste jaren van mijn leven. Het betekende de afsluiting van
een episode die bepalend was voor mijn hele leven.
Toen Biak onder ons weggleed, gingen mijn herinneringen onwillekeurig terug
naar de tijd toen ik voor het eerst voet aan wal zette in Nieuw-Guinea. In een
voor mij nieuw, vreemd land; ongenaakbaar, haast vijandig. Toen ik er afscheid
van nam, had het niets vijandigs meer. De bergen, moerassen en rivieren waren
hetzelfde als toen ik hier drieëntwintig jaar geleden voet aan wal zette. Wat
wel veranderde waren de mensen. Van onbekende, wat schuwe Papoea's ('brutale
woeste natiën', zoals Carstensz ze noemde) waren het vertrouwde vrienden
van me geworden.
Het drukte me met het oog op de onzekere toekomst hen juist nu te verlaten.
Met mijn vertrek nam ik de onzekerheid mee die de wereld over dit land en zijn
mensen gestort had. Het maakte het afscheid extra triest.
De dertiende zitting van de Commissie inzake Rapportage over niet-zelfbesturende
gebieden van de VN werd voor de eerste maal ook bijgewoond door
een Papoea. Nicolaas Jouwe was als adviseur aan de delegatie toegevoegd.
Het was een matte zitting. Iedereen besefte dat dit wel de laatste keer zou zijn
dat Nederland verslag uitbracht.
In tegenstelling tot voorgaande jaren kon er ditmaal bij India zelfs een bescheiden
compliment af voor de vooruitgang in Nieuw-Guinea gedurende het afgelopen
jaar. Buiten de vergadering sprak men vrijer en eerlijker.
'Ik moet toegeven dat de vooruitgang in Nieuw-Guinea indrukwekkend is,' zei
de Indiase vertegenwoordiger Krishna Rashgotra.
Het spel was echter afgelopen. Een weerzinwekkend spel, dat de wereld in de
Verenigde Naties met de bevolking van West-Papoea heeft gespeeld.
Tijdens het korte verlof tussen mijn terugkeer in Nederland en het vertrek
naar de SPC in Frans Nieuw-Caledonië had ik nog een lang gesprek met staatssecretaris
Bot. Er heerste een grote activiteit op het diplomatieke vlak over een
bemiddelingspoging van de gepensioneerde Amerikaanse diplomaat Ellsworth
Bunker (het zogenaamde plan-Bunker) om Nederland en Indonesië tot elkaar te
brengen. Dat plan kwam neer op overdracht van de souvereiniteit over Nieuw-
Guinea aan een onder de secretaris-generaal van de VN staand gezagsorgaan,
dat het bestuur over het gebied zou voeren voor een periode van niet minder
dan één, maar niet langer dan twee jaar. Voor het eind van het tweede jaar zou
de volledige bestuursmacht aan Indonesië moeten zijn overgegaan, waarna de
bevolking van Nieuw-Guinea de gelegenheid zou krijgen een vrije keus over
haar politieke toekomst te doen.
Jouwe was naar New York om onder handbereik te zijn bij de besprekingen
361