Untitled - Stichting Papua Erfgoed

merengebied, eigenlijk niet veel gelukkiger was. Ik vroeg me dat ook af toen ik
in 1961 mijn vriend Karel Gobai van de Wisselmeren in een ongemakkelijk
zittende smoking op de openingsreceptie van de Nieuw-Guinea Raad ontmoette.
In de oorlogsjaren was hij een van de leden van onze 'lijfgarde', een opgewekte
Kapaoekoe, vol bruisende activiteit. Nu was hij lid van de zojuist opgerichte
Nieuw-Guinea Raad. Er was niets overgebleven van zijn humor en levensblijheid
uit de moeilijke oorlogsjaren in het Centrale Bergland. Het leek of hij niet
meer dorst te lachen, vrijuit en hard, zoals ik van hem gewend was. Hij leek
zich ook te schamen toen ik hem in zijn eigen taal, het Ekarisch van de Wisselmeren,
aansprak in plaats van in het Maleis, de lingua franca in de bestuurde
gebieden. Het Ekarisch scheen voor hem een primitieve, achterlijke taal te zijn
geworden.
Ik ben blij aan de Wisselmeren niet bestuurd te hebben, alleen maar geëxploreerd.
Inderdaad, exploreren is de 'poetry of deeds', de poëzie van het besturen;
en besturen het harde proza.
Open, spontaan en ongeremd in hun houding waren ook de Dani's van de
Baliemvallei. Jaren later, op zoek naar een geschikt terrein voor een door het
gouvernement aan te leggen vliegveld voor de verdere openlegging van de vallei,
kampeerde ik aan de oever van de Baliemrivier in het niemandsland tussen
twee oorlogvoerende groepen. De rivier vormde de grens tussen de twee van
oudsher vijandige partijen. Niemand van de partijen zou zich over de rivier
wagen uit vrees voor de vijand. Het gebeurde echter soms dat enkele moedigen
tegen de avond de rivier overzwommen om in het bivak handel te drijven. Men
zette dan wel een wachtpost uit, die hoog in een casuarineboom geposteerd op
de uitkijk stond. Wanneer men de zaak niet vertrouwde, zwom men de rivier
weer over naar het eigen terrein. De uitkijkpost in de boom gunde zich dikwijls
de tijd niet om naar beneden te klimmen, maar liet zich van zijn hoge post in de
rivier ploffen om zich zo snel mogelijk in veiligheid te kunnen stellen. Op een
nacht echter - het zal ongeveer drie uur zijn geweest - doken plotseling drie
druipnatte Dani's in ons kamp op Ze waren de rivier overgezwommen, niet om
zoals gewoonlijk bataten te verkopen, maar uit nieuwsgierigheid, om zomaar
een praatje te maken, 's Nachts in dit niemandsland komen was veiliger dan
overdag. Een natte, van kou bibberende Dani zat gehurkt voor het luchtbed
waarop ik sliep en begon een verhaal tegen me af te steken. Ik kende echter
enkel een paar begroetingstermen van de Dani's en beantwoordde daarmee zijn
verhaal, waarvan ik niets begrepen had, met het geheel onverwachte gevolg dat
ik even later een natte Dani naast me onder de deken had. Hij had blijkbaar
met zijn verhaal om een plekje gevraagd om zich in de koude bergnacht te verwarmen.
Mijn twee begroetingstermen had hij kennelijk geïnterpreteerd als een
uitnodiging zich onder mijn deken te mogen verwarmen. Het kostte me, aangezien
ik de taal niet kende, heel wat moeite de man aan het verstand te brengen
onder mijn deken vandaan te gaan. Een kaurischelp en een doosje lucifers
om een vuurtje te maken brachten tenslotte uitkomst. Maar intussen waren
mijn hoofdkussen, kaki shirt en broek waarin ik sliep, al zwart van het varkensvet
met roet van zijn gezicht en bruin van zijn modderige benen geworden. Tegen
het ochtendgloren dook het drietal, even vanzelfsprekend als ze waren gekomen,
weer in de ijskoude rivier om zich aan de overkant op eigen terrein in
70