Untitled - Stichting Papua Erfgoed

vlakte beneden ons horen we vrolijk zingen. Dat zijn de Zonggonao's, die de
vrachten van de dragers hebben overgenomen en zingende ons bivak tegemoettrekken.
Onderweg, in Bamana, hebben we een middelgroot varken als geschenk ontvangen,
zodat er vanavond weer varkenskarbonade op het menu zal staan.
Als de tentzeilen gespannen zijn, het knappende houtvuur voor een wat behaaglijker
temperatuur zorgt, en we even later onze natte kleren hebben verwisseld
voor droge en de mok met hete, zwarte koffie met kleine slokjes leegdrinken,
besef ik hoe gelukkig een mens zich ondanks alle ongemakken kan
voelen in het Neolithicum, waar de omstandigheden mogelijk nog primitiever
zouden kunnen zijn.
De volgende dag trekken we de Maitapapas van de waterscheiding tussen de
Wisselmeren en Kemandora over om naar het Kemadal af te dalen. Het is hier
heel wat warmer dan aan de meren. We dalen flink. Op deze geringere hoogte
is het bos rijker aan vogels. Er komen hier papegaaien en gele paradijsvogels
(Paradisea apoda) voor, die je bij de Wisselmeren vergeefs zoekt. Onderweg
maakt dr. Eyma bij het verzamelen van botanisch materiaal een lelijke val als
hij in de Moroboerivier op een grote rolsteen uitglijdt en met het hoofd op een
kei valt. Hij heeft een behoorlijke wond.
De Zonggonao's nemen de vrachten van onze dragers gedeeltelijk over om
sneller te kunnen opschieten en vandaag nog Kemandora te bereiken. Om vier
uur in de middag, wanneer we ons bivak opslaan bij het dorpje Ginambarai,
waar de bevolking ons met twee varkens en gepofte bananen verwelkomt, hebben
we het eerste gezicht op Kemandora.
Vanaf de bergrug waarop ons bivak staat, zien we in de verte beneden ons in
een diep dal een grote rivier stromen. Het dal loopt, voor zover te zien, vrijwel
oost-west. De Ekari's, die het westelijke deel ervan bewonen, noemen het gebied
naar de rivier, Derewodidè; de Migani's, die het oostelijke deel van het stroomgebied
bevolken, noemen de dichtbevolkte vallei Kemandora. De nieuw ontdekte
grote rivier heet in de taal van de Ekari's Derewo; de rivier, die van het
westen naar het oosten stroomt, noemen de Migani's Kemaboe.
De grote, witte plek op de kaart kan voor het eerst worden ingetekend. De
Derewo of Kemaboe heeft sinds mensenheugenis door dit diep versneden leisteenplateau
haar zwartgrijze water naar zee afgevoerd. Vandaag, 25 februari
1939, zien 'Soerabajamensen' uit een andere wereld voor het eerst de grote
rivier. Het zal echter nog twee dagen duren eer we op de oever van deze grote,
nieuw ontdekte rivier in het binnenland staan.
Het is in dit stadium niet uit te maken onder welke naam de rivier in de Geelvinkbaai
aan de noordkust uitmondt. Het zou de Siriwo, de Warenai of de
Wapoga kunnen zijn. Konden we er maar boven vliegen! Dat kon vijf maanden
later wel de expeditie van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap,
die vaststelde dat de Kemaboe (Derewo) aan de kust als de Warenai uitmondde
en haar bronrivieren bij de Carstensztoppen had. Na de machtige
Mamberamo met haar grote zijtakken - de Idenburg- en de Rouffaerrivier - is
de Kemaboe (Derewo) de grootste rivier die aan de noordkust van West-Nieuw-
Guinea uitmondt.
De volgende dag marcheren we hoog langs de bergflanken steeds oostwaarts;
96