Untitled - Stichting Papua Erfgoed

Operatie Jungle Pimpernel
Maandag 8 december 1941, 08.00 uur Nieuw-Guineatijd.
Zoals gewoonlijk schakel ik de NIROM in voor het ochtendnieuws. Dat begint
met het Wilhelmus. Er moet dus wel iets bijzonders aan de hand zijn. Na het
volkslied kondigt de vertrouwde stem van de omroeper de gouverneur-generaal
aan. Ik vrees het ergste. Beheerst, heel rustig, deelt de landvoogd mee dat de
Nederlandse regering het Japanse keizerrijk de oorlog heeft verklaard. Terwijl
de Japanse diplomaten in Washington nog aan het onderhandelen waren, bombardeerden
Japanse vliegtuigen Pearl Harbor, Manilla en Singapore. Het is
oorlog in Azië en de Pacific. Het wonder waarop ik gehoopt had, is niet gebeurd.
Ik ren naar buiten om het nieuws uit te schreeuwen: 'Oorlog met Japan. Hoera!'
De spanning van de laatste weken en maanden ontlaadt zich in de volkomen
onzinnige kreet: 'Hoera, oorlog met Japan!' De onzekerheid van de afgelopen
tijd heeft eindelijk plaats gemaakt voor zekerheid. De grimmige zekerheid
van een oorlog, die we eigenlijk al lang verwachtten.
Walter Post, de Amerikaanse zendeling, kan niet geloven dat Pearl Harbor gebombardeerd
is en vraagt of ik het bericht wel goed heb opgevangen. Pas als hij
zelf het nieuws hoort over KGEI, het sterke, op de Pacific gerichte zendstation
in San Francisco, gelooft hij het; verslagen, verbaasd en nóg ongelovig. Pearl
Harbor gebombardeerd ... de helft van de Amerikaanse slagschepen tot zinken
gebracht...
Diezelfde dag arriveert in de late namiddag, na een tocht van Oeta langs het
opvoerpad, de nieuwe voor Kemandora bestemde Amerikaanse zendeling Einar
Mickelson, die aanvankelijk niets begrijpt van hetgeen hij op de kleine aanlegsteiger
van de bestuurspost te horen krijgt: het alarmerende nieuws van een
wereldoorlog, want ook Duitsland en Italië kunnen elk ogenblik Amerika de
oorlog verklaren.
Slechts duizend kilometer van Nieuw-Guinea verwijderd ligt de Japanse basis
Palaoe in de Carolinen, het Japanse mandaatgebied, het dichtst bij Nederlandsch-Indië
gelegen vijandelijke territoir. Reeds tijdens de jaarwisseling geven
de Japanners acte de presence door enkele bommen op het vliegveld van Babo
en op Sorong af te gooien. Het is de eerste directe kennismaking van Nieuw-
Guinea met de oorlog.
Donderdag 11 december landt zoals gewoonlijk de wekelijkse Grummanvliegboot
van de KNILM met voorraden en post op het meer. Er is een persoonlijke
brief bij van resident Jansen, gedateerd 6 december, waarin hij zijn grote bezorgdheid
uitspreekt over de toekomst met het oog op een mogelijke oorlog met
Japan. l Wat er aan de kusten ook moge gebeuren' schrijft hij, 'handhaaf je in
het bergland.'
Deze keer is het bittere ernst. De bestuurspost zal niet worden geëvacueerd,
zoals na de 10de mei 1940. Bovendien heeft evacueren naar Ambon of andere
eilanden ook weinig zin; die zullen bij een Japanse invasie wel eerder dan de
Wisselmeren worden bezet. Ik stuur de resident met het volgende vliegtuig een
brief, waarin ik hem verzeker dat het mogelijk is ons met een kleinere bezetting
167