Download In de ogen van Lucebert (450 kB; PDF) - Robert Proost

Recommendations

Info

50 In de ogen van Lucebert – Robert Proost dat zijn blik er als het ware in bevangen raakt.’ 48 Hierover meer in het hoofdstuk ‘Mystiek zien in Val voor vliegengod’. Een identiteitsverlies waarbij de ‘ik’ zich losmaakt van zichzelf, waarbij hij ondanks en dankzij zijn lichamelijkheid een wordt met de wereld, waarin hij zichzelf beschouwt als beschouwend lichaam, gelijk aan alle andere dingen in de wereld, kent in Luceberts poëzie uiting in een verwarrend spel tussen het kijken naar zichzelf en de interactie tussen de gespletenheid. De verwarring is het resultaat van een beperking van het begrip van ‘ik’, waarin gespletenheid niet geaccepteerd kan worden, mocht je ‘ik’ als een punt van bewustzijn zien in plaats van als een complex aan interactie met de wereld en daarin zichzelf. Terugkomend op het gedicht er is ik uit apocrief / de analfabetische naam waarin Vaessens een instabiele ‘ik’ herkent, gaat Oegema een stap verder met dit gedicht door te verkennen wat deze instabiliteit betekent, in plaats van slechts te erkennen dat ze er is. Allereerst parafraseert hij een eerdere beschouwing van het fenomeen van het gespleten dichterlijk subject, namelijk die van Van de Watering. Deze stelt dat Lucebert in een innerlijke strijd verwikkeld was, waarin hij moest schipperen tussen een ideaal van grootse verwachtingen van wat de poëzie kan bewerkstelligen en zijn vraag ‘of hij met zijn enorme idealen niet een lachwekkend anachronisme is in een tijd van vernietigingskampen en atoombommen.’ 49 Deze strijd tussen roeping en scepsis zou een spel oproepen tussen ego en alterego, tussen ‘ik’ en ‘mij’. Met Oegema acht ik deze verklaring redelijk aannemelijk en het zou een factor geweest kunnen zijn in Luceberts identiteitsspel, maar ik geef de voorkeur aan een meer algemene aanname, een die minder voeding kent in de maatschappelijke wereld. Oegema spreekt over een ontmoeting met ‘de Ander’, naar terminologie van de dichter Octavio Paz. Dit gedicht zou exemplarisch zijn voor ‘een religieus-poëtische intuïtie van het bestaan van een ander ‘ik’[.] […] Dit andere ‘ik’ wordt herkend in een verschijning die onmogelijk van deze wereld kan zijn en het menselijk brein kundig ontregelt. Komt de dichter met die Ander oog in oog te staan, dan geeft dat de sensatie van een zinsbegoocheling, van staren in een afgrond, een tuimeling in de diepte. Tegelijk weet de dichter dat die ongehoorde verschijning op een geheimzinnige manier verwant is met iets in zichzelf, een draaierig makende spiegeling van een onbekend deel in hem.’ 50 Bij deze omschrijving van een ontmoeting met ‘de Ander’ is 48 Oegema, Jan (1999) Lucebert, mysticus. Nijmegen: Vantilt. p.186 49 ibid. p.54 50 ibid. p.55
In de ogen van Lucebert – Robert Proost een vergelijking met Oversteegens beschrijvingen van ‘een nieuw identiteitsgevoel in een bewustzijnsloos en ongescheiden ‘zijn’ van ik en wereld’ 51 niet ver te zoeken. Er is sprake van een confrontatie met de zinnelijke wereld, waarin de kijker zichzelf verloren voelt, overdonderd door een naakte aanwezigheid van de dingen. Een woord als ‘afgrond’ geeft een expliciete daling aan in de dialectische beweging van boven naar onder en weer naar boven, die Oegema in Luceberts gedichten herkent. In mijn analyse (Deel III), zal duidelijk worden dat een dergelijke beweging van het subject ten aanzien van zichzelf en van de wereld ook vele jaren later na Luceberts vermeende ‘ontstaanspoëtica’ springlevend is. 51 Oversteegen, J.J. (1986) Anastasio en de schaal van Richter. Utrecht: H&S. p.22 51
Page 1: In de ogen van Lucebert Een onderzo
Page 5: Voorwoord In de loop van mijn bache
Page 9 and 10: In de ogen van Lucebert - Robert Pr
Page 49: In de ogen van Lucebert - Robert Pr
Page 77: In de ogen van Lucebert - Robert Pr

Download In de ogen van Lucebert (450 kB; PDF) - Robert Proost

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?