Download In de ogen van Lucebert (450 kB; PDF) - Robert Proost

Recommendations

Info

60 In de ogen van Lucebert – Robert Proost vooral als aangenomen wordt dat Lucebert een bijzonder spel speelt tussen subject en waarneming, eigen aan fenomenologie, maar ook tussen de waargenomen dingen onderling en binnen de tweeledigheid van het subject. Beperking van het lichaam : ik zie mij zelf als bloem wenende stieren achter duiven aan en het is mislukt het is nog niet versprongen de heksen zongen wel de wormen wrongen zich hemelwaarts op op naar de tepel der zon maar ik steeds verstokt in de intieme bloem vergast op archaïsche volmaaktheid bij deze neiging tot diergedaanten is beheerste inkeer misdaad mijn vingertoppen vallen mij af als ik mijn ogen aanraak mijn rond en dicht heelal een graf dat naar geheime zijde openstaat openstaat en aanhoort in iedere danser die voorbijdanst de stoorzender van het oorspronkelijke woord die de gedaante dansende ongedaan maakt zoals eens in didam waar ik op heuvels woonde tussen het wonder als een kopschuwe bloem tussen het ontzaglijke onkruid ik besluit het wordt mij hier te klein in dit benauwde rijk tussen kroonbladeren ik ga nu niet vanzelfsprekend naar de fauna over maar bij getover het vanzelfsprekende de verbinding tussen het beminde en het beest tussen boze vliegengod en goede geest wordt te niet gedaan als ik dit schrijf en jij dit leest Dit gedicht is gesegmenteerd in vier strofen van respectievelijk tweemaal zes, vijf en zeven regels. De eerste strofe kan gezien worden als een exposé, waarin een achtergrond geschetst wordt. Vanuit een auctorieel gezichtspunt wordt een huidige stand van zaken weergegeven,
In de ogen van Lucebert – Robert Proost die – hoe vervreemdend dan ook – de lezer een tafereel voor de ogen schept. De verleden tijd in deze strofe versterkt dit gevoel van exposé, alsof de dichter eerst een situatie weer wil geven, waaruit de rest van het gedicht voortkomt. Dit stemt overeen met het veronderstelde scheppen van een innerlijk landschap, in overeenstemming met Oegema die opmerkt dat in veel van Luceberts gedichten een innerlijk landschap ter decor voor een mystieke reis wordt opgetrokken 62 . De strofe eindigt in het nu, in de huidige situatie waarin een ‘ik’ geïntroduceerd wordt. Hij schept een contrast met de regels ervoor door zijn situatie met ‘maar’ aan te duiden. Deze ‘ik’ laat de lezer vanaf de tweede strofe zien dat zijn perspectief van zijn huidige bestaan een stuk beperkter is dan de haast mythologische beschrijvingen van de handelingen van andere subjecten. De ‘ik’ bevindt zich – en met hem de lezer – in een duidelijk beperkte ruimte, in een ‘intieme bloem’, ‘mijn rond en dicht heelal een graf’ (cursivering door mij), waarin geen plek lijkt te zijn voor ‘stieren achter duiven aan’, zoals in de eerste strofe, waar ook een afstand wordt gekenschetst tussen aarde en zon. Ook de laatste strofe benadrukt de beperktheid van ruimte: ‘het wordt mij hier te klein / in dit benauwde rijk tussen kroonbladeren’. In het gedicht zelf is dus een val te herkennen van een hogere staat, die alle ruimte biedt en ongebonden is, naar een lagere staat, waarin de dichter opgesloten zit in een fysiek lichaam. Dit lichaam is geplaatst in een wereld die zich om hem heen voltrekt, zoals het heelal rond is waarbinnen hij zich bevindt. Of zoals Merleau-Ponty de ruimte typeert: ‘De ruimte is niet langer die waarvan Dioptrique spreekt, een netwerk van relaties tussen objecten, zoals een derde getuige van mijn zien haar zou waarnemen, of een meetkundige die haar reconstrueert en overziet. Ze is veeleer een ruimte die vanuit mij als oorsprong of nulpunt van de ruimtelijkheid wordt beschouwd. Ik zie haar niet volgens haar uitwendige omhulsel, maar ik leef haar vanbinnen, ik ben erin omvat.’ 63 In de titel van het eerste gedicht wordt er al gezien. Het is hier echter maar de vraag hoe letterlijk dit ‘zien’ beschouwd dient te worden. De ‘ik’ ziet zichzelf als bloem, hij kijkt naar zichzelf en stelt zichzelf gelijk met een bloem. In een dergelijke vergelijking betekent ‘zien’ meestal ‘opvatten’ en staat het los van een zintuiglijke ervaring. Een andere manier om deze titel te interpreteren is door de ‘ik’ a priori al gelijk te stellen aan ‘bloem’. In dat geval ziet de ‘ik’, die als een bloem is, zichzelf. Of anders geformuleerd: ‘Bloem zijnde, zie ik mijzelf’ of ‘Ik zie, als bloem, mijzelf’. In dat geval gaat de vergelijking en de voor de hand liggende 62 Oegema, Jan (1999) Lucebert, mysticus. Nijmegen: Vantilt. p.52 63 Merleau-Ponty, Maurice (1996) Oog en geest. Baarn: Ambo. p.53 61
Page 1:
In de ogen van Lucebert Een onderzo
Page 5:
Voorwoord In de loop van mijn bache
Page 9 and 10: In de ogen van Lucebert - Robert Pr
Page 59: In de ogen van Lucebert - Robert Pr
Page 77: In de ogen van Lucebert - Robert Pr
show all

Download In de ogen van Lucebert (450 kB; PDF) - Robert Proost

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?