Hoofdpijnonderzoek inclusief hoofdpijn behandelprotocol

Hoofdstuk 2. Literatuurstudie
Hoofdpijnen die op migraine lijken, kunnen uitgelokt worden door serotoninerge (genees-)
middelen. Na een migraine-aanval is er een serotoninedaling. Deze metaboliet is de afgeleide
van 5-hydroxyindolazijnzuur (5-HT) en is te meten in de urine. De urine-uitscheiding geeft
dus een verhoging van het serotinegehalte c.q. 5-HT na een migraine-aanval [44] .
Tevens is bekend dat de concentratie van 5-HT in de bloedplaatjes tijdens een migraine-
aanval sterk daalt. Een depletie van 5-HT kan een migraine-aanval uitlokken en een
intraveneuze injectie van 5-HT kan een migraine-aanval couperen.
Een ander zeer belangrijke samenhang is het trigeminocervicaal complex; dit is een
combinatie van het ganglion van de nervus trigeminus met de uitlopers in de trigeminale
nucleus spinalis (candalis) en in de achterhoornen van de wervelniveaus C1 en C2.
De nervus trigeminus is onderverdeeld in drie takken, te weten: nervus ophtalmicus, nervus
maxillaris en de nervus mandibularis (V1, V2 en V3).
Een groot deel van de trigeminovasculaire nociceptieve informatie loopt via de meest caudale
cellen in het cervicale ruggenmerg. Deze caudale cellen zijn gelegen ter hoogte van C1 – C2
en worden de nucleus spinalis (caudalis) trigeminus genoemd. Directe stimulatie van de
nervus occipitalis major bij de kat geeft een verhoogde metabolische activiteit in het gehele
trigeminocervicale complex [46] .
Wel is duidelijk geworden dat een directe prikkeling van bijvoorbeeld aangezichtsstructuren
een hevige reactie geeft in het trigeminocervicaal complex, met daarbij een zeer goede
overeenstemming met de desbetreffende lokalisatie. Deze lokalisatie is typerend volgens de
homunculus (klein mannetje) en geeft de projectie van sensibele en de motorische structuren
weer in verhouding ten opzichte van elkaar op de cortex (afbeelding 2.11).
Opgemerkt moet worden dat een diffuse activering van de neuronen van de viscerale
structuren, zoals pijn die voortkomt uit intracraniale structuren, ook een duidelijk kleinere
activering geeft van het trigeminocervicale complex en hiermede samenhangend een minder
gelokaliseerd gebied van de sensibele en motorische cortex.
Bevindingen uit experimenteel farmacologisch onderzoek wijzen erop dat veel geneesmiddelen
tegen migraine en andere hoofdpijnvormen aangrijpen op het trigeminocervicaal
complex en wel op de tweede-ordeneuronen gelegen in het craniale deel van de cervicale
wervelkolom (C1 – C2). De tripanen grijpen aan op de 5-HT1B / 1D receptoren en geven zo
een vasoconstrictie van de intercraniale bloedvaten [47] .
41