"Vies niet, homo wel" Ervaringen van homo- en ... - EduDivers

Een belangrijke strategie van vrijwel alle homo- én lesbische docenten is dat men elkaar als
homo doorgaans niet `verraadt'. In antwoord op vragen van leerlingen over de mogelijke
homoseksualiteit van collega's verwijst men naar de betreffende docent en maakt verder geen
verwijzingen. In dit onderzoek was er één docent die deze norm overtrad en hij botste op fel
verzet van zowel homo- als heterozijde. Hij geeft aan principieel wèl in te gaan op vragen van
cursisten, die overigens volwassen of bijna volwassen zijn (17 jaar en ouder, tot rond de 30).
Deze leraar gaat verder dan alleen reageren op vragen; hij stelt regelmatig, meer en minder
terloops, zijn eigen homoseksualiteit en die van collega's aan de orde.
"Ik kom daar binnenlopen en dat meisje zegt tegen mij: Goh, moet je horen wat deze groep
zegt: Qua leeftijd passen we mooi bij elkaar, R. (een collega, PD) en ik, we zouden een
leuk stel vormen. Waarop ik zeg: Nou ja, goed, even in de gaten houden dat R. een
flikker is he? Nou, haar bek viel open want ze wist niet zo makkelijk hoe ze daar nou op
moest reageren en de groep zweeg ook stil en getroffen. Ik was er vanuit gegaan dat
dat op dat moment eigenlijk niet meer iets was wat grijs of onbekend voor ze was. Maar
dat was voor mij weer een moment van: Oh ja, god, zo gaat hij er mee om." (leraar 1)
Deze wat radicalere wijze van `openlijk' zijn hanteert hij onder andere wat bij sollicitatieprocedures
en hij probeert anderen deze strategieën te laten accepteren. In de sollicitatieprocedures op
school probeert hij `openlijke' homoseksuelen de voorkeur te laten krijgen. Sollicitanten die
`verhuld' homoseksueel zijn worden door hem geweigerd. Zo solliciteerde een hem bekende
lesbische vrouw naar de functie van adjunct-directrice van zijn school.
"Toen zij solliciteerde heb ik dus tegen het team gezegd dat ik het absoluut niet accepteerde dat
zij die post zou krijgen als niet een aantal dingen grondig waren veranderd. Ja. Ik heb
dus uiteengezet welke problemen wij hadden gehad en gezegd dat als haar houding
niet zou zijn gewijzigd ik verwachtte dat we dan die problemen weer zouden krijgen.
Omdat ik die onmiddellijk nadrukkelijk zou gaan veroorzaken. Nou, iedereen geschrokken.
Een gesprek gearrangeerd op neutrale grond..." (leraar 1)
In dat gesprek bleek zij overigens wel akkoord te gaan met zijn eisen en was er geen obstakel
meer voor de aanstelling. Dat brengt ons op de acceptatie die deze leraar afdwingt door zijn
manier van `openlijk' zijn. Uit het relaas van leraar 1 blijkt dat hij deze strikte eis van `openlijkheid'
essentieel acht voor emancipatie. Hij is vooral zo openlijk vanwege de identificatie (voor
leerlingen) en vanwege zichtbaar maken en het ontmantelen van homodiscriminatie. Maar
naast meer ideologische emancipatiedoelen blijkt dat ook zelfhandhaving een rol speelt.
Heterocollega's vinden het vaak lastig dat leraar 1 homoseksualiteit zo permanent zichtbaar
maakt. `Verhulde' homocollega's tasten daarbij de kracht van zijn strategie aan. Als hij de enige
openlijke homo op school zou zijn, zou hij immers een soort curiositeit worden, zoals de andere
geciteerde leraar (4) reeds aan den lijve ervaart. Om niet geïsoleerd te raken kiest leraar 1 voor
een vergaande vorm van het opleggen van de openlijkheidsstrategieën die hijzelf hanteert. Hij
vindt dit overigens niet verder gaan dan wat hetero's doorgaans al doen. Het lijkt erop dat de
leraar in deze taktiek zeer succesvol is. De vrije organisatie van de school - waarin hij zeer
autonoom kan werken met vrijwel volwassen cursisten - creëert echter belangrijke voorwaarden
waardoor deze taktiek mogelijk wordt.
Een belangrijk probleem bij de emancipatie van homo/lesbische docenten is de nogal
geïsoleerde positie of autonomie die docenten vaak hebben. Zij weten vaak weinig over elkaars
ideeën over emancipatie. Solidariteit is daardoor moeilijk. Dit speelt vooral voor mannen. Voor
11