"Vies niet, homo wel" Ervaringen van homo- en ... - EduDivers

Voor alle vrouwen geldt in meer of mindere mate dat een zichzelf als lerares op de voorgrond
zetten ongewenst is. Voor de meeste leraressen geldt daarnaast dat hun feminisme, als
onderdeel van de persoonlijkheid, uit didactische overwegingen niet te veel uitgeleefd kan
worden. Al streeft men er wel naar het onderwijs zoveel mogelijk geëmancipeerd in te richten.
Daarvoor moet soms flink `gegoocheld' worden.
"Het werkt in ontzettend veel dingen uit (de heteronorm, PD). En dat probeer ik ze dan te laten
zien. (Dan zeggen de leerlingen:) Hèb je d'r weer! Ze lult er weer over, daar komt ze
weer."
Interviewer: "Wat doe je dan?"
"Dan probeer ik een bepaald soort onderwerp toch via een omweg (aan de orde te krijgen). Als
ze niet zo'n zin hebben om daarover te praten, dan zeg ik: "Oké". Maar dan ontstaat er
dus een gesprek waar ik dan de punten uithaal, dat is een soort handigheid die je in de
loop der jaren krijgt... dat je het er via een ander onderwerp tóch over kunt hebben."
(lerares 15)
Deze lerares zoekt haar emancipatiestrategieën onder andere in het manipuleren van het
gesprek, waarbij haar lesbisch zijn wel duidelijk aanwezig is. Dat kan omdat zij aan een wat
oudere groep lesgeeft. Een andere vrouw geeft les aan volwassenen en heeft daar ook wat
meer ruimte dan doorgaans het geval is. Zij had in het interview een soort `potteus' taalgebruik,
waarvan zij zei dat ze het soms ook in de klas gebruikte, maar dan juist niet bij wat oudere
volwassenen. Ook zij past zich wat dat betreft bij de groep aan. Een paar voorbeelden uit haar
taalgebruik:
"En ik ben inmiddels heel duidelijk van de dames geworden! En er is geen haar op mijn kop die
eraan denkt om terug te keren naar heteroland."
"Dan zit daar zo'n heel bataljon prachtige potjes..."
"Er is een verschil tussen flikkermeneren en wat gewone meneren. Dames zitten toch anders in
deze wereld sowieso." (lerares 20)
Vrouwen houden er bij het lesgeven terdege rekening mee dat de presentatie van hun
persoonlijke identiteit niet shockeert.
"We presenteren ons niet als radicale lesbiennes. Wat we op dit moment doen naar leerlingen
toe is wel duidelijk vriendinnenschap laten zien. (Ze noemt voorbeelden: samen met de
auto naar school, gezamenlijke portemonnee, samen vakantie, PD) Dingen van: gezellig
vriendinnen, dat pakken ze wel op. Dat er verder iets anders is dan dat kunnen ze zich
niet voorstellen, maar ze hebben allemaal zoiets van: oh, gezellig, dan woon je
tenminste niet alleen." (lerares 12)
De meeste vrouwen ontkennen niet dat ze lesbisch zijn, maar er wordt zelden naar gevraagd.
Als het wel gevraagd wordt kunnen ze het kort afdoen met een "Ja, dat klopt" of het helemaal
ontwijken, bijvoorbeeld door te zeggen:
"Daar geef ik niet zomaar een antwoord op. Ik vraag jou toch ook niet: Doe jij het met een
hond? Ik wil wel eens met je praten, maar ik wil weten waarom je dat wil weten, waar
gaat het dan over?" (lerares 11)
31