"Vies niet, homo wel" Ervaringen van homo- en ... - EduDivers

HOOFDSTUK I.
Literatuur over homo/lesbische docenten
Voorafgaand aan het afnemen van de interviews is een literatuuronderzoek gedaan naar
homo/lesbische docenten. Daarbij werden de twee open vragen van dit onderzoek als leitmotiv
gehanteerd: hoe `overleven' homoseksuele en lesbische docenten en wat doen zij in de praktijk
aan emancipatie?
Het literatuuronderzoek had zowel betrekking op wetenschappelijke publikaties, als op artikelen
in tijdschriften en in de dagbladen. Naar aanleiding van deze literatuur kunnen we tot een
beperkt aantal conclusies komen.
Tot 1985 weinig bekend
Tot circa 1985 is er vrijwel geen zicht op de lespraktijk van homo- en lesbische docenten.
De wetenschappelijke literatuur gaat uit van de meningen van hetero's over homo's. Zo gaat het
onderzoek "Meningen over homoseksualiteit" (De Boer e.a., 1974) over de meningen van
`sleutelfiguren' (schoolleiders van lagere scholen) over homoseksuele docenten. De sfeer is dan
nog zo negatief dat men zelfs in dit officiële rapport homodocenten aanraadt er maar niet voor
uit te komen als zij geen vaste aanstelling hebben. In het begin van de jaren zeventig bieden de
openbare scholen relatief nog de meest veilige situaties voor homo/lesbische docenten. Een
religieuze achtergrond van de schoolhoofden heeft vaak een negatieve attitude tot gevolg.
`Tolerantie op afstand', waarbij men homoseksualiteit tolereert zolang men er maar niet mee
geconfronteerd wordt, speelt ook al een rol: zelfs al zeggen schoolhoofden zelf geen vooroordelen
te hebben, toch weren zij homo/lesbische docenten wegens de te verwachten
vooroordelen van ouders. Met name de vrees dat homo's seksueel contact zouden zoeken met
kinderen speelt een rol.
Vanaf 1985 groeiende openlijkheid
Recenter (Nederlandse) bronnen geven de indruk dat er vanaf het midden van de jaren tachtig
een grotere openlijkheid is ontstaan onder homo/lesbische docenten en dat er een breed spectrum
aan `openlijkheidsstrategieën' wordt gehanteerd. Starten met openlijkheid lijkt makkelijker
bij informele contacten buiten de klas.
Met name het onderzoek van Anne Kersten (1991) onderbouwt deze indruk. In het onderzoek
werden zowel homo/lesbische docenten als (hetero)schoolleiders onderzocht. Volgens de
gegevens van Kersten zegt driekwart van de homo/lesbische docenten dat de meeste collega's
op de hoogte zijn van hun homoseksualiteit. De meeste docenten zijn tevreden over de
opstelling van hun collega's. Circa 20% verbergt zijn of haar homoseksualiteit. Kersten denkt
dat het werkelijke aantal hoger is omdat `gesloten' docenten zich minder snel zullen aanmelden
voor onderzoek. Van de `open' docenten geven velen aan dat hun `gesloten' periode nog maar
net achter hen ligt.
De stap naar `openlijkheid' gaat meestal bijna vanzelf via informele situaties met collega's.
Kersten schetst drie situaties:
1. op eigen initiatief zelf bespreekbaar maken
2. naar aanleiding van een gebeurtenis zelf bespreekbaar maken
3. het wordt bekend buiten de betrokkene om
5