"Vies niet, homo wel" Ervaringen van homo- en ... - EduDivers

"Bijvoorbeeld als ik het verschil tussen het koppelwerkwoord en het zelfstandig werkwoord moet
uitleggen, dan zeg ik: Ja ja, ik zal jullie nu een sprookje vertellen. Er is een land waar
koning Koppelwerkwoord regeert en een land waar koning Zelfstandig Werkwoord
regeert en beiden hebben ze ministers, dat zijn de hulpwerkwoorden. Nou, daar maak ik
dan een heel mooi verhaal van." (lerares 16)
Humor heeft een functie in de verhouding die vrouwen willen scheppen tussen zichzelf en de
leerlingen. Een vrouw die op een vrij strenge school werkt, zegt bijvoorbeeld:
"Maar het is niet zo dat ik met opzet humor gebruik, maar veel meer als ik me lekker voel in die
klas en je bent zo lekker met elkaar bezig met het een en ander. Dan doet zich wat voor,
daar reageer ik dan op. Het onderstreept ook, denk ik, dat ik niet zoveel afstand wil
tussen mij en die klas." (lerares 17)
Naast het gladstrijken van de verhouding tussen lerares en leerling proberen veel vrouwen in de
lessen een veilige situatie te creëren. Het gaat dan vooral om situaties waar de nadruk ligt op
vorming, wat meer ruimte voor bestaat in minder traditioneel onderwijs. Het werken met
gescheiden meisjes- en jongensgroepen is daarbij een belangrijke voorwaardenscheppende
strategie. Dat blijkt vooral de meisjes meer ruimte te bieden voor persoonlijke groei. De
leraressen kunnen dan ook iets `vriendinnerigs' met de leerlingen hebben. Tijdens het interview
vergeleek ik dit met het `spel van de sjans' dat homomannen vaak gebruiken. Maar de reactie
van de vrouwen maakte duidelijk dat hier van een heel ander `spel' sprake is:
"Je zou sjansen kunnen zeggen als je naar meidengroepen kijkt... Maar wat er gebeurt is dat
we na een half jaar iets vriendinnerigs met elkaar kunnen hebben. Het komt wat
dichterbij of het wordt wat persoonlijker. Zeg maar een soort vriendinnerige sjans, dat
wel. Ja, ik zeg heel snel: "schatje" tegen leerlingen, dat wordt zo langzamerhand ook
allemaal overgenomen. Het wordt wat klitteriger. Is dat een beetje een antwoord?"
(lerares 11)
Haar vriendin, een andere lerares op dezelfde school, sluit meteen aan:
"Ja, en wat we binnen de school heel sterk hebben, in ieder geval de vrouwen, is aanraken.
Dus inderdaad, woorden als schatje, ook elkaar een armpje geven, of een arm over
iemand heenleggen... Best een soort lijfelijke sfeer, maar meer in warmte dan in
seksuele benadering. En leerlingen vinden dat gewoon; in het begin hebben ze zoiets
van: Ik ben je schatje niet! En langzamerhand komen ze zelf ook op zo'n manier naast
je staan. Hangen ze over je heen" (lerares 12)
De meiden op hun school komen van `traditioneel' onderwijs en het vormingsprogramma is
onder andere bedoeld om ze zelfstandiger te maken. De genoemde veiligheid is daar
onontbeerlijk voor, maar het is ook een programma waarin `orde' en `motivatie' een andere
vorm krijgen dan gewoonlijk:
"Als mensen van zeg maar een LBO, een MAVO, HAVO afkomen, dat zijn allemaal heel
gestructureerde scholen, dus wat je in eerste instantie doet is structuur aanbieden en
(dan) langzaam stukjes verantwoordelijkheden teruggeven aan die mensen. In die zin
kweek je in eerste instantie afhankelijkheid, waardoor ze steeds laten zien waar ze
zitten, waar ze mee bezig zijn, hoe ze zelf dingen kunnen hanteren, dingen aan de orde
stellen, dat geef je steeds meer terug aan ze, je past meer dingetjes in de legpuzzel zeg
maar, voor henzelf." (lerares 15)
25