"Vies niet, homo wel" Ervaringen van homo- en ... - EduDivers

Binnen een `flikker' stijl betekent identificatie dat men aan leerlingen voorhoudt dat een leefstijl
ook anders kan. De docent ziet zichzelf als presentator van andere keuzes dan aan de `heteronorm'
gebonden keuzes. Lekker in je lijf zitten en genieten van een vrij gekozen seksualiteit zijn
daarbij belangrijk. De identificatiemogelijkheid van deze docenten is volgens hen nuttig voor alle
leerlingen, homo of hetero, meisjes of jongens, want de flikkerleraar is niet zelf hèt voorbeeld,
maar exemplarisch voor `keuzevrijheid'.
Binnen de `nichterige' stijl speelt het benadrukken van gelijkwaardigheid een grote rol. De
nichterige leraren willen zelf niet omgevormd worden in hun `zijn'. Zij wensen dat leerlingen ook
niet toe. Zo zullen ze niet snel uitgebreid ingaan tegen vooroordelen, maar proberen respect te
kweken voor andere vormen van `zijn'. Nichterige leraren zijn niet geïnteresseerd in `keuzevrijheid',
want "je bent zoals je bent". Identificatie bestaat bij hen met name uit het benadrukken
dat je jezelf moet zijn.
De leraren met een `normale' stijl benadrukken dat homo zijn niet abnormaal of raar of eng is.
Ook zij geloven dat keuzevrijheid er niet zoveel mee te maken heeft. Het is immers de
buitenwereld die een etiket op je plakt. Identificatie bestaat er voor hen uit dat ze laten zien dat
homo's normaal, gelukkig en tevreden kunnen zijn ondanks dat etiket. Maar dat `normaal en
gelukkig' ziet er wel anders uit dan het `jezelf zijn' (en anders zijn) van de nichterige leraren.
Onder vrouwen is de uitleg van identificatie nog minder eenduidig. Vrouwen die vinden dat
lesbisch zijn een persoonlijke aangelegenheid is, lijken veel op `normale' stijl mannen. Zij
benadrukken wat meer dat kinderen zich moeten kunnen vinden in de docent die voor de klas
staat. Bij hen heeft identificatie een direct verband met didactiek en minder verband met identiteit.
Vrouwen die hun lesbisch zijn koppelen aan hun vrouw zijn zeggen daar meestal nog bij dat het
belangrijk is om `als vrouw' een identificatie te zijn voor meisjes. Het lesbisch zijn is dan minder
belangrijk en didactisch gezien vaak ongewenst. Zo bestaat hun identificatie er vaak uit dat ze
benadrukken dat verschillende leefstijlen gelijkwaardig zijn, maar doen ze weinig om dat op
zichzelf te betrekken. Dat doen zij, naar hun mening, met het vrouw zijn al voldoende.
Lesbisch-feministische vrouwen zijn tot verschillende conclusies gekomen. Enerzijds zijn er
vrouwen die laten zien dat ze `sterke vrouwen' zijn, met een eigen huis, baan en inkomen. En
dat zonder getrouwd te zijn of afhankelijk van een man. Lesbisch zijn en vrouw zijn worden
gezamenlijk benadrukt door middel van niet nodig hebben van mannen. Het spreekt vanzelf dat
deze identificatie slechts op meisjes gericht is.
Anderzijds zijn er lesbisch-feministische vrouwen die vinden dat identificatie te maken heeft met
een visie op onderwijs waarin de persoonlijkheid centraal staat: een onderwijsvisie die zij
afwijzen. Zij willen dan ook geen identificatie-objekt zijn.
"Daar ben ik dus steeds meer van afgestapt. Dat vind ik toch een beetje horen bij een
onderwijsopvatting waarin je als docent centraal staat. En dat wil ik eigenlijk helemaal
niet. Het kàn wel gebeuren dat je een voorbeeld bent voor iemand, of iemand voor mij,
maar het lijkt me zo krampachtig om dat echt na te gaan streven. Ofzo. Want dan moet
je ineens ook op een heel andere manier over jezelf gaan nadenken. Dan ben je niet
gewoon, dan móet je ook nog wat." (lerares 7)
In het onderzoek werd ook gevraagd naar wat docenten praktisch aan identificatie doen. Hierbij
bleek dat het merendeel van de docenten daar niets speciaals voor deed. Voor vrouwen is het
meestal niet van hun belang om het lesbisch zijn nadrukkelijk ten toon te stellen. Voor `normale'
en `nichterige' mannen is het niet noodzakelijk omdat zij als `normaal' of als `zichzelf' willen
overkomen. Een van de twee mannen met een duidelijke `flikker' stijl doet wel bewust aan
41