"Vies niet, homo wel" Ervaringen van homo- en ... - EduDivers

ij emancipatie dan homomannen. Omdat de geïnterviewde vrouwen minder met `coming-out'
bezig zijn en meer met de vrouwenbeweging kunnen zij elkaar goed vinden op de noemer van
vrouwenemancipatie. Dat thema staat voor hen dan ook centraal. Door prikopmerkingen te
maken en het `via mannen' dingen proberen aan de orde te stellen (via mannen omdat zij zelf
onvoldoende serieus worden genomen) proberen zij de schoolcultuur te veranderen.
"Jaren geleden hing er een briefje in de lerarenkamer naar aanleiding van de een of andere
activiteit. Of de "leraren, met hun dames, daar en daar aanwezig wilden zijn". Toen zijn
we met een stelletje vrouwen naar die collega gegaan die dat opgehangen had en
zeiden: Goh, moeten we echt onze dames meenemen?" (lerares 6)
Vrouwen met een radicalere maatschappij-analyse leggen een rechtstreeks verband tussen
maatschappelijke organisatie in de zin van man/vrouw rollen, gezin, moraal en hun persoonlijke
inzet in het proces van normdoorbreking. Een mooi voorbeeld is de school waar vier lesbische
vrouwen veel invloed hebben weten te krijgen op de onderwijsinhoud en de schoolorganisatie.
Op het moment van het interview waren zij toe aan het benaderen van de homomannen opdat
deze misschien iets los zouden kunnen maken bij de heteromannen.
"Nu wordt het proces veel zichtbaarder, want mannen zijn veel enger voor mannen. En dat is
een heel andersoortige strijd tussen mannen, dan tussen mannen en vrouwen. De
agressie kon nog altijd in een heterokadertje worden gestopt, van.. ach, dat zijn maar
vrouwen he, kijk, vrouwen zijn op zich bedreigend, maar ze zijn niet bedreigend want
het zijn `maar' vrouwen he, dát beeld. Daardoor vind ik het echt bloedje interessant
worden." (lerares 11)
Ook uit dit citaat blijkt dat vrouwen "een heterokadertje" hier interpreteren in de zin van
vrouwendiscriminatie.
Soms vinden vrouwen elkaar op een bepaald project. Onder de geïnterviewde vrouwen in dit
onderzoek was bijvoorbeeld een intensieve samenwerking ontstaan binnen een
`meidenproject'. De KMBO-instelling waar deze vrouwen werken is gericht op het begeleiden
van jongeren die na een al dan niet afgebroken opleiding (nog) niet gaan werken. Ze krijgen
daar een tweejarig vormingsprogramma waarin stages een belangrijke rol spelen. Deze opzet
maakt de school nogal verschillend van `traditioneel' onderwijs: de opleiding wordt niet
afgesloten met een diploma, het aanbod is niet kennisgericht maar draait om persoonlijke groei
van de leerlingen. De groepen zitten de hele opleiding bij elkaar met één begeleidster/der. Jaren
geleden kwam er geld vrij voor een `meisjesproject' op deze school. Het is misschien het best
de leraressen zelf te laten vertellen hoe zich dat ontwikkelde in het team:
"Met dat meidenproject waren we dus met zeven vrouwen en we hebben de strategie gevolgd
ons werk te isoleren. En een hele ruimte te confiskeren waar wij altijd vergaderden en
waar onze programma's lagen, waardoor we een soort machtsbolwerk werden, met zijn
zevenen. Waarin mannen echt totaal niet wisten wat we deden. Wat doen die vrouwen
bij elkaar? Maar zolang ze maar zagen dat die groepen draaiden, daar kwamen produkten
uit, er werd wat geleverd. Het leverde wel een ontzettende agressie op die daar nu
veel implicieter ligt. Ja, daar konden ze niets meer mee doen, want verhoudingsgewijs
leverden wij meer op dan zij en daar kijken mannen, zeg maar, grof gezegd, naar: wat
lever je op. En dat deden we. Dus daardoor werd de agressie anders; daartussendoor
verweven, lag een agressie naar de lesbiennes. Want dat waren er plotseling drie op
school, in het vrouwenteam." (lerares 11)
Interviewer: "De agressie van mannelijke collega's?"
22