"Vies niet, homo wel" Ervaringen van homo- en ... - EduDivers

waarvan er 2 werden uitgenodigd deel te nemen. Ten derde werden contacten gelegd via de
docenten die reeds in eerste instantie waren benaderd (sneeuwbalmethode). Bijna alle
deelnemende vrouwen (10 van de 11) werden op deze wijze bereikt. Veel vrouwen kenden
elkaar via relatie- en actienetwerken (zoals "Lesbische Vrouwen in het Onderwijs" (LVO) van de
ABOP, binnen de PCO, KOV en de vrouwenbeweging). Tenslotte werd een aantal docenten
bereikt via hun ex-leerlingen. Eén van bleek bereid deel te nemen aan het onderzoek.
Uiteindelijk werd gekomen tot een lijst van 55 docenten, waaruit 10 vrouwen en 10 mannen
werden geselecteerd. Aan één interview werd ook door de vriendin van de geïnterviewde
lesbische lerares (11) deelgenomen. Zij werkte op dezelfde school; in de analyse is zij als
aparte respondent opgenomen (lerares 12). Bij de selectie werden een aantal formele en een
aantal meer subjectieve criteria gehanteerd. De formele eisen waren dat de docenten
werkzaam moesten zijn in het onderwijs op het moment van het interview en dat zij twee uur
lang geïnterviewd wilden worden, waarbij het interview op de band werd opgenomen en
naderhand geanalyseerd zou worden. Meer subjectief was er werd geselecteerd op zo
verschillend mogelijke respondenten wat betreft schooltypen, achtergronden, levensovertuiging
en les- en leefstijlen. Zo werd gelet op de religieuze denominatie van de school, religieuze
achtergrond van docenten, de mate van `openlijkheid', het aantal jaren dat men had lesgegeven
en de spreiding over het land.
De diversiteit van het aantal strategieën werd door deze wijze van selectie zo breed mogelijk
gemaakt. De docenten variëren in leeftijd van 26 tot 45 jaar en in ervaring van 2 tot 20 jaar. De
helft van de docenten werkt in Amsterdam, 5 elders in de randstad, 3 in Noord-Holland, 2 in
Midden Nederland en 1 in Twente. Schooltypes variëren van basisonderwijs via KMBO, IVIO,
LTS, LHNO, MAVO, HAVO, VWO, en MDGO tot de lerarenopleiding. Zij geven Nederlands
(6x), Persoonlijk Maatschappelijke Vorming (op KMBO, 4x), hebben directietaken (3x), geven
Engels (2x), Aardrijkskunde, Biologie, Natuurkunde, Economie, Tekenen, Frans, Godsdienst,
Maatschappijleer, Bouwtechniek en Onderwijskunde. De meesten werken full time of 80%. Eén
docent heeft een allochtone (Indonesische) achtergrond. Negen docenten werken op een
openbare school, 7 op een PC school en 4 op een RK school.
Hoewel er geworven en geselecteerd was op `openlijkheid', bleken twee docenten hun
homoseksualiteit op school geheel of vrijwel geheel te verbergen.
Analyse
De interviews zijn volgens het model van de `schoolse voorwaarden' geanalyseerd. De basis
van het model is het onderscheid tussen schoolse voorwaarden, perspectieven en strategieën.
De eerste aandacht richtte zich op de strategieën die docenten gebruiken om hun eigen belangen
veilig te stellen en om hun onderwijsleerdoelen en emancipatiedoelen te bereiken. Daartoe
werden allereerst de interviews doorgenomen op strategieën die door de docenten werden genoemd.
Deze passages werden aangetekend op een lijst; uiteindelijk konden zo 887 uitspraken
over strategien worden geteld. Deze uitspraken waren ongeveer gelijk verdeeld over de
mannen en de vrouwen. In de interviews werd uitgebreid naar het beroep in het algemeen
gevraagd, maar ook hoe men daarbinnen met emancipatie bezig was en hoe men met zijn
homo- of lesbisch zijn omging. Omdat diep op homo/lesbische zaken werd doorgevraagd leverde
dat veel uitspraken op: de docenten vermeldden 464 uitspraken over `homo/lesbische'
strategieën, tegen 118 `algemene' emancipatiestrategieën en 484 strategieën die betrekking
hadden op beroepsaspecten.
Een verdere inhoudelijke categorisering was noodzakelijk om inzicht te krijgen in een dergelijke
hoeveelheid gegevens. De uitspraken werden daartoe onderverdeeld in vijf categorien.
74