2004/012 - GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap

KSO/TSO– 2de graad – opties met het majorpakket 45AV Natuurwetenschappen: 1ste leerjaar: 2 lestijden/week, 2de leerjaar: 2 lestijden/week3.5 GezondheidszorgVia de media en ook via gevallen in hun persoonlijke omgeving worden leerlingen soms geconfronteerdmet genetische afwijkingen en prenataal onderzoek.Belangrijk is dat ze na de lessenreeks inzien dat dit onderzoek in bepaalde gevallen wenselijk is, zoals bijerfelijke aandoeningen in de familie en bij bloedverwante huwelijken.De leerkracht onderstreept dat het tot uiting komen van erfelijke afwijkingen gering is; een pessimistischebenadering is dus te vermijden. Veel lesmateriaal over erfelijkheid en erfelijke afwijkingen is te vinden opde website: http://www.nav-vkgn.nl/brochure/erfelijk1.htmlTWEEDE LEERJAARSTOFWISSELINGDe leerplandoelstellingen voor de leerinhouden onder 1 (Betekenis van de stofwisseling) en 2(Celstofwisseling) zijn verplicht te beheersen doelstellingen.Uit de leerplandoelstellingen voor de leerinhouden 3 (Opneming van nutriënten), 4 (Transport van stoffen)en 5 (Uitscheiding) maakt de leerkracht een eigen keuze om de ingevoerde begrippen uit 1 en 2 verder teillustreren. Hij besteedt ongeveer 7 lestijden aan het totale deel stofwisseling.4 Betekenis van de stofwisseling: ca.1 lestijdDe onderlinge relaties tussen de onderwerpen in het hoofdstuk stofwisseling vormen een ingewikkeldematerie. Daarom worden enkele basisprincipes van de fysiologie samengevat in een referentiekader,waarnaar regelmatig terug kan worden gegrepen opdat leerlingen een goed overzicht van het werkterreinzouden behouden.4.1 Steunend op parate kennis van leerlingen kan men klassikaal een schema opbouwen, waarinrelaties tussen verschillende fysiologische toestanden van het menselijk lichaam (zoals leveren vanarbeid, verbruiken van energie, opnemen en verteren van voedsel, in- en uitademen) en de verschillendestelsels tot uiting komen. Men wijst op het belang van nutriënten en zuurstofgas voor het vrijmaken vanenergie via celademhaling of verbranding. De rol van het spijsverteringsstelsel, het ademhalingsstelsel enhet transport via bloed en lymfe worden aldus verklaard. De geproduceerde afvalstoffen verklaren denoodzaak van een transport- en een uitscheidingsstelsel. Andere functies van stelsels kunnen eenvoudigtoegelicht of aangehaald worden.4.2 De noodzaak tot regulering van fysiologische processen kan afgeleid worden uit gekendeverschijnselen die zich voordoen bij inspanning (toename van hartslag en ademhalingsfrequentie,zweten). Het zenuwstelsel en het hormonaalstelsel worden als regulerende systemen vermeld entoegevoegd aan het schema.5 Celstofwisseling: ca. 3 lestijden5.1 Samenstelling van levende wezensSteunend op parate kennis en een voedingsmiddelentabel kan men de samenstellende stoffen van hetmenselijk lichaam afleiden. Men kan ook als taak enkele voedingswaardetabellen, afkomstig van verpakkingenvan dierlijke en plantaardige voedingsmiddelen, door leerlingen laten verzamelen.Het belang van enkele stoffen kan aangetoond worden via een voorbeeld. Bij deze leerinhoud kan eraandacht besteed worden aan het belang van gezonde voeding.Op de chemische samenstelling en bouw van koolhydraten (sachariden), proteïnen (eiwitten) en lipiden(vetten) wordt niet diep ingegaan. Scheikundige formules worden best vervangen door eenvoudigeschema's of modellen. Enkel de formule van glucose kan gebruikt worden bij de stofwisselingsreacties.5.2 Opbouw- en afbraakprocessen5.2.1 De opbouw van lichaamseigen eiwitten uit aminozuren of van reservestoffen (vetten, glycogeen)kunnen als voorbeelden van opbouwreacties worden behandeld. De aangehaalde voorbeelden worden inhet metabolisme gesitueerd.