KSO/TSO– 2<strong>de</strong> graad – opties met het majorpakket 53AV Natuurwetenschappen: 1ste leerjaar: 2 lestij<strong>de</strong>n/week, 2<strong>de</strong> leerjaar: 2 lestij<strong>de</strong>n/weekMINIMALE MATERIËLE VEREISTENKlaslokaalDe lessen moeten steeds gegeven wor<strong>de</strong>n in het daartoe bestem<strong>de</strong> lokaal, voorzien <strong>van</strong> een goeduitgeruste leraarstafel en leerlingentafels met water, gas en elektriciteit. Het lokaal moet <strong>de</strong>monstratie- enleerlingenproeven toelaten en is uitgerust voor projecties (met tv, vi<strong>de</strong>o en/of cd-rom, overhead- endiaprojector). Er moet dus kunnen verduisterd wor<strong>de</strong>n.Tevens dient er ook één minstens goed uitgeruste computer (met cd-romdrive, printer, mogelijkhe<strong>de</strong>nvoor 'real-time'-metingen, mogelijkhe<strong>de</strong>n voor projectie en internetaansluiting) aanwezig te zijn.Het materiaal voor <strong>de</strong> leerlingenproeven moet voldoen<strong>de</strong> talrijk aanwezig zijn.Algemene uitrustingIn <strong>de</strong> voorraadkamer bevin<strong>de</strong>n zich <strong>de</strong> nodige kasten, met <strong>de</strong> nodige chemicaliën en stoppenassortiment.Meetapparatuur: digitale balans, kwikbarometer (of metaalbarometer), set meetspuiten, pH-meter,meetlat, klaschronometer, multimeter, handchronometer, geodriehoek, rolmeter.Statiefmateriaal: statieven, ringen, vuurvast gaas, klemmen, notenGlaswerk (eventueel kunststof): reageerbuizen, bekerglazen, erlenmeyers, kolven, trechters,maatcilin<strong>de</strong>rs, petrischalen, glazen buizen.Toestellen: vacuümpomp met toebehoren, centrifuge, microscoop, spanningsbron, incubatieoven,koelkast, osmosecel, elektrolysetoestel, bunsenbran<strong>de</strong>r (of kookplaat), mortier met stamper, dialyseslangBibliotheek met allerlei naslagwerken, tijdschriften, brochures, enz.Specifiek materiaal voor <strong>de</strong> module fysicaVermeld wordt het specifiek materiaal per on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el. Materiaal dat door <strong>de</strong> leerkracht zelf gemaakt kanwor<strong>de</strong>n is niet in <strong>de</strong> lijst opgenomen.2. Materie, ruimte en tijd:kubussen; balans.3. Atoom- en kernmo<strong>de</strong>l:simulatiemo<strong>de</strong>l voor aggregatietoestan<strong>de</strong>n; toestel voor Brownse beweging; roostermo<strong>de</strong>llen.5. Krachten:toestel voor <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> Hooke; dynamometer; schietlood; ijkmassa's; veren.6.Hydro- en aërostatica:toestel principe <strong>van</strong> Pascal; glazen cilin<strong>de</strong>r met afsluitplaatje; vliesmanometer; verbon<strong>de</strong>n vaten; toestelvoor hydrostatische paradox; voorwerpen voor <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> Archime<strong>de</strong>s; Maag<strong>de</strong>nburgse halve bollen;toestel dichtheidsbepaling <strong>van</strong> lucht; buis <strong>van</strong> Torricelli; baroscoop.7. Beweging en verkeer:toestel om <strong>de</strong> eenparige beweging te on<strong>de</strong>rzoeken (bv. glazen buis met glycerol en luchtbel); valbuis <strong>van</strong>Newton; toestel om <strong>de</strong> valversnelling te bepalen; toestel om actie en reactie aan te tonen.8. Arbeid, vermogen en energie:chronometer; hellend vlak; kleine elektrische motor; mo<strong>de</strong>l waterturbine met dynamo; radiometer <strong>van</strong>Crookes; zonnecel; botsbal; warmtegevoelig papier.9. Radioactiviteit:dia's; leerlingenset voor kernverschijnselen.10. Ioniseren<strong>de</strong> straling:Geiger-Mullerteller met luidspreker; nevelkamer <strong>van</strong> Wilson; radio-isotopen.
KSO/TSO– 2<strong>de</strong> graad – opties met het majorpakket 54AV Natuurwetenschappen: 1ste leerjaar: 2 lestij<strong>de</strong>n/week, 2<strong>de</strong> leerjaar: 2 lestij<strong>de</strong>n/weekSpecifiek materiaal voor <strong>de</strong> module chemieMoleculemo<strong>de</strong>llen, roostermo<strong>de</strong>llen: metaalroosters, ionroosters, moleculeroosters (ijs)Voor het werken in contexten is het nodig dat een aantal materialen, apparaten en producten vooral uithet dagelijkse leven ter beschikking zijn, zoalsZuren:• azijnzuur in <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> tafelazijn• citroenzuur in <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> citroensap of kristalvormig citroenzuur• ‘koolzuurhou<strong>de</strong>nd’ water (bruisend mineraalwater)• ontkalkingmid<strong>de</strong>len (mierenzuur)• zoutzuurBasen:• ammoniak• natriumhydroxi<strong>de</strong> in <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> gootsteenontstopper, vaatwasmachinemid<strong>de</strong>l• gebluste kalk• kalkwaterIndicatoren:• ro<strong>de</strong>koolsap (vers bereid)• lakmoes• fenolftaleïne• universeelindicatorZouten:• keukenzout (in originele verpakking)• maagzout• kristalsoda• strooizout (calciumchlori<strong>de</strong>)• hels zout (zilvernitraat)• calciumcarbonaat (marmer, eierschalen, oesterschelpen, …)• gips (calciumsulfaat)• bruistabletten• meststoffen (nitraten, fosfaten, …)• ertsenBrandstoffen:• aardolie en aardolieproducten• cokes en steenkool• brandspiritus (hoofdbestand<strong>de</strong>el ethanol)• campinggas (een leeg blikje om te laten zien is genoeg)• kaarsenCosmetica:• nagellak• schoonheidscrèmes en -melk• zepen (toiletzeep en vloeibare zepen)• shampoos• tandpasta