Thema nr 2 2024 - Instondo

ema Th
16
2-24
Financiering
ema Thema Thema
inschrijvingsgelden en studiebeurzen zou alvast een bijkomende
efficiëntiewinst opleveren.
Betere match
Het huidige financieringsmodel leidt de hogescholen af
van hun kernopdrachten, omdat het vooral de onderlinge
(én dure) concurrentiestrijd aanzwengelt. Het blijft frappant
dat we een van de meest strategische sectoren in onze
kennisgedreven economie volledig overlaten aan de vrije
markt, zonder enige overheidssturing. Met de juiste overheidsambitie
kan Vlaanderen niet alleen uitgroeien tot een
volwaardige kennisregio en een wereldspeler in het hoger
onderwijs, maar kan er ook een betere match ontstaan
tussen onderwijs, arbeidsmarkt en samenleving. Hopelijk
groeit de durf om de olifant in de kamer te benoemen en de
heilige koe in vraag te stellen.
De lessen voor de toekomstige minister zijn de volgende:
• Financier het hoger onderwijs correct op basis van
eenvoudige en voorspelbare input-, output- en vooral
outcome-indicatoren.
• Maak van de instellingen wendbare organisaties, die
kunnen inspelen op de steeds veranderende context
en niet gehinderd worden door dure en bureaucratische
procedures.
• Hanteer prestatieovereenkomsten om te komen tot een
complementair opleidingsaanbod.
• Installeer een planbureau dat de centrale strategie voor
het hoger onderwijs uitstippelt.
• Installeer een ict-coöperatie om de digitale processen
van de instellingen te ondersteunen.
• Beëindig het opentoegangssysteem en reguleer de
instroom van potentiële studenten per opleiding.
• Beperk de marketingkosten van de instellingen door een
maximumbedrag te bepalen.
• Werk alle (financiële) drempels weg zodat er geen talent
verloren gaat.
Jan Van Hee
is onafhankelijk adviseur van kennisintensieve organisaties
Literatuur
Ahovoks (2022). Studietoelagen Jaarverslag 2021. Brussel: Agentschap voor hoger onderwijs,
volwassenenonderwijs, kwalificaties & studietoelagen. www.studietoelagen.be/
sites/default/files/2022-06/Jaarverslag procent20Studietoelagen procent202021_0.pdf
Borremans, M. (2023). ACOD Onderwijs verzet zich tegen een verhoging van het
inschrijvingsgeld voor het hoger onderwijs en pleit voor een publieke herfinanciering.
www.acodonderwijs.be/acod-onderwijs-verzet-zich-tegen-een-verhoging-van-het-
inschrijvingsgeld-voor-het-hoger-onderwijs-en-pleit-voor-een-publieke-herfinanciering
Churcher, M. & Talbot, D. (2020). The corporatisation of education: Bureaucracy,
boredom, and transformative possibilities. New Formations, pp. 28-42. doi:10.3898/
NewF:100-101.03.2020
Commissie-Van Rijn (2019). Wissels om. Naar een transparante en evenwichtige bekostiging,
en meer samenwerking in hoger onderwijs en onderzoek. Den Haag: Adviescommissie
Bekostiging Hoger Onderwijs en Onderzoek. www.scienceguide.nl/wp-content/
uploads/2019/05/Rapport-Commissie-Van-Rijn-Wissels-om-15-mei-2019.pdf
Coussement, A. (2020). ‘Met vereende krachten’: een Antwerpse universiteitsgeschiedenis
(1954-2003). Contemporanea, 42(4), pp. 1-9.
De Craene, V. & Van Meeteren, M. (2014). Speel Risk met het hoger onderwijs! AGORA
ma Thema Thema
Magazine, 30(1), pp. 40-42.
De Kock, L. (2022). Ondernemers en politici krijgen steeds meer voet aan de grond
in bestuur Vlaamse universiteiten. Apache. apache.be/2022/10/26/ondernemers-
en-politici-krijgen-steeds-meer-voet-aan-grond-bestuur-vlaamse
De Witte, K., Soncin, M., Vansteenkiste, S. e.a. (2020). De economische effecten van
internationalisering in het hoger onderwijs. VLUHR. www.internationalisering.vluhr.be/
files/rapport_de-economische-effecten.pdf
Delucchi, M., Dadzie, R.B., Dean, E. e.a. (2021). What’s that smell? Bullshit jobs in higher
education. Review of Social Economy. doi: 10.1080/00346764.2021.1940255
Gillis, I. (2021). Versnipperd aanbod in hoger onderwijs kost nodeloos veel geld.
Apache. apache.be/2021/12/16/opleidingsaanbod-hoger-onderwijs-veel-te-versnipperd
ma Thema Thema T
Graeber, D. (2018). Are you in a BS job? In academe, you’re hardly alone. The Chronicle of
Higher Education. www.chronicle.com/article/are-you-in-a-bs-job-in-academe-
youre-hardly-alone
Hinssen, P. (2010). Digitaal is het nieuwe normaal: de revolutie is begonnen. Tielt: Lannoo.
Huyghebaert, P. (2022). Ook studenten voelen de hogere prijzen: ‘Ik werk nu dubbel
zoveel als vroeger om rond te komen’. VRT NWS. www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/09/19/
studeren-duur-laat
Maenhout, K. (2023). De spagaat van het graduaat: hoe meer studenten, hoe groter de
verliezen. De Standaard. www.standaard.be/cnt/dmf20230427_97073653
Maenhout, K. (2023). Nieuwe alliantie toont druk op hoger onderwijslandschap.
a Thema Thema T
De Standaard. www.standaard.be/cnt/dmf20230706_97308899
OESO (2021). Resourcing Higher Education in the Flemish Community of Belgium.
Parijs: OECD Publishing.
Ortagus, J.C. (2020). Performance-based funding in american higher education:
A systematic synthesis of the intended and unintended consequences. Educational
Evaluation and Policy Analysis, 42(10), pp. 520-550.
Randstad (2022). Studenten aan het werk. www.randstad.be/s3fs-media/be/
public/2022-06/2022_Randstad_studentenstudie.pdf
Soete, L. (2008). Optimalisatie en rationalisatie van het hoger onderwijslandschap en -aanbod.
Brussel: Ministeriële commissie optimalisatie en rationalisatie in het hoger onderwijs.
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://onderwijs.vlaanderen.be/
a Thema Thema T
sites/default/files/2021-07/Optimalisatie%20en%20rationalisering%20van%20het%20
hoger%20onderwijslandschap%20en%20aanbod%20%28pdf%2C%20134%20p.%29.
pdf
Vancaeneghem, J. (2023). Rectoren willen tot 2.000 euro inschrijvingsgeld: ‘Anders zien
onze universiteiten er straks uit als Oost-Europese gebouwen’. De Standaard.
www.standaard.be/cnt/dmf20230214_92391590
VLOR (2022). Advies over het voorontwerp van programmadecreet bij de begrotingsaanpassing
2022. Brussel: VLOR. s3-eu-west-3.amazonaws.com/vlor-prd/advice_final_attachments/
AR-AR-ADV-2122-023.pdf
VLOR (2022). Een gegarandeerde basisfinanciering voor het hoger onderwijs. www.vlor.be/
a Thema Thema Th
adviezen/een-gegarandeerde-basisfinanciering-voor-het-hoger-onderwijs
Noten
1 In Nederland zijn dit de Associate degrees.
2 Bron: dataset Educational Finance Indicators, stats.oecd.org
3 ‘Markt-economisch denken’ verwijst naar een benadering of mindset die sterk gericht
is op marktmechanismen, marktwerking en economische principes bij het analyseren,
plannen en nemen van beslissingen binnen een economisch systeem. Dit omvat het
a Thema Thema Th
geloof in de efficiëntie van vrije markten, het belang van concurrentie, vraag en aanbod,
prijsmechanismen en het minimaliseren van overheidsinterventie in economische
activiteiten. Markteconomisch denken wordt vaak geassocieerd met neoliberale
economische ideologieën die pleiten voor een vrije markt en een beperkte rol voor de
overheid in economische aangelegenheden.
4 Professor Gobelijn is een personage uit de Vlaamse stripreeks Jommeke: een excentrieke
wetenschapper en uitvinder die Jommeke en zijn vrienden regelmatig helpt met zijn
uitvindingen en kennis. Hij stelt zichzelf voor als ‘professor in alles’.
5 In Vlaanderen zijn er 3632 beroepskwalificaties omschreven (op 21 november 2023).
www.vlaamsekwalificatiestructuur.be
Thema Thema The
6 onderwijs.vlaanderen.be/nl/directies-administraties-en-besturen/hoger-onderwijs/
projecttoelagen-voorsprongfonds-voor-hogescholen-en-universiteiten
7 www.surf.nl