Thema nr 2 2024 - Instondo

Thema Thema
Het toekomstige systeem
moet veel meer gebaseerd
zijn op samenwerking
tussen instellingen
psychosociale ondersteuning van studenten, bereikbare
campussen, betaalbare studentenkamers en universele studentenvoorzieningen
zoals catering en sport.
‘Onderwijs is geen kost maar een investering’ is een veelgebruikte
uitdrukking die de waarde van onderwijs benadrukt
als een investering die rendeert op de lange termijn,
zowel voor het individu als voor de samenleving als geheel.
Onderwijs biedt niet alleen directe voordelen, zoals verbeterde
werkgelegenheidskansen en hogere inkomens, maar
legt ook het fundament voor een duurzame maatschappelijke
groei en ontwikkeling.
Op basis van de hiervoor geschetste realiteit is het duidelijk
dat de voornaamste uitdaging waarmee het financieringssysteem
van het hoger onderwijs in Vlaanderen zich ziet
geconfronteerd de constante druk op de beschikbare middelen
is. De stijgende studentenaantallen (het aantal hogeschoolstudenten
in Vlaanderen is gestegen van 138.000 in
2019 naar 148.000 in 2023) 5 , de evoluerende behoeften op
het vlak van onderwijs en onderzoek en de noodzaak om
continu te investeren in modernere infrastructuur en technologieën
leggen een zware last op de begroting van hogescholen
en universiteiten. Dit alles vereist niet alleen meer
financiële middelen voor het hoger onderwijs in Vlaanderen,
maar ook een strategische allocatie ervan binnen de
hogeronderwijsinstellingen om te voldoen aan de steeds
versnellende evoluties.
Blik in de toekomst
Niemand kan zich baseren op toekomstige situaties, maar
we kunnen wel trends en ontwikkelingen zien op basis van
historische en huidige tendensen in het onderwijs en de
brede samenleving, die een voorspellende waarde hebben
en inspirerend kunnen werken richting een nieuw financieringssysteem
voor het hoger onderwijs.
Binnen een decennium zal de financiering van het
hoger onderwijs in Vlaanderen nolens volens geëvolueerd
zijn naar een geavanceerder en gerichter systeem,
aangepast aan de behoeften en uitdagingen van die tijd.
Zonder kennis over de politieke, economische, sociale en
Financiering
Thema Thema Them
technologische factoren die op dat ogenblik van toepassing
zijn, kunnen we stellen dat het financieringssysteem van
het hoger onderwijs in Vlaanderen vermoedelijk op de een
of andere manier rekening zal houden met de volgende elementen,
in de veronderstelling dat het onderwijs dynamischer,
diverser en inclusiever zal zijn, met een sterke focus
op innovatie, duurzaamheid en maatschappelijke impact:
• Samenwerking met private partners. De financiering van
het hoger onderwijs zal vermoedelijk een grotere rol
toekennen aan publiek-private samenwerkingsverbanden,
zowel in binnen- als buitenland. (Internationale)
bedrijven en instellingen zullen steeds meer investeren
in onderzoeksprogramma’s en onderwijsinfrastructuur
in ruil voor directe toegang tot talent en innovatie.
• Digitalisering. De financiering van het hoger onderwijs
zal afgestemd zijn op de integratie van geavanceerde
technologieën en infrastructuur in onderwijs en onderzoek,
via versnelde investeringen in virtuele leeromgevingen,
AI-ondersteunde toepassingen en (hoog-)
technologische onderzoeksfaciliteiten.
• Levenslang ontwikkelen. Het financieringssysteem zal
een wendbaar model hanteren dat inspeelt op flexibele
leertrajecten (maatwerk op basis van individuele leerbehoeften)
en levenslange ontwikkelkansen, die steeds
meer in samenwerking tot stand zullen komen tussen
hogescholen onderling en met universiteiten en met
diverse andere partners.
• Interdisciplinariteit. De toenemende complexiteit van
situaties en problemen leidt ertoe dat de grenzen
tussen vakgebieden vervagen en er meer nadruk komt
te liggen op interdisciplinair onderwijs en onderzoek.
Het financieringssysteem van de toekomst zal hiermee
rekening houden.
• Maatschappelijke impact. Het financieringssysteem zal
zich richten op onderzoek en onderwijs dat bijdraagt tot
het oplossen van reële uitdagingen zoals klimaatverandering,
sociale ongelijkheid en digitale disruptie.
hema Thema Them
hema Thema Them
hema Thema Them
ema Thema Thema
ema Thema Thema
Los van deze blik op de lange termijn kunnen we al aanpassingen
aan het huidige financieringssysteem doorvoeren op
korte termijn:
• Zonder een voorkeur uit te spreken moeten we de vraag
luidop durven formuleren of de inputfinanciering voor
de eerste 60 studiepunten een goede zaak is. Die vorm
van financiering kan een pervers effect genereren op het
heroriënteren van studenten. Hogeronderwijsinstellingen
mogen namelijk geen financiële middelen mislopen
omdat ze hun studenten snel en goed heroriënteren.
Het financieringssysteem zou op dat vlak incentives
moeten voorzien voor hogeronderwijsinstellingen die
samenwerken op het vlak van heroriëntering van hun
studenten. Meer nog, het financieringssysteem van
de toekomst zou veel meer gebaseerd moeten zijn op
samenwerking tussen instellingen van het hoger onderwijs
op diverse vlakken.
ma Thema Thema
ma Thema Thema T
53