Thema nr 2 2024 - Instondo

ema Th
62
2-24
ema Thema Thema
Verantwoord omgaan
met studiedata is
cruciaal voor het succes
van learning analytics
behouden en minder uitstelgedrag te vertonen. Bovendien
suggereren onderzoeksresultaten dat ze hen niet alleen aanmoedigen
tot meer zelfvertrouwen en zelfeffectiviteit, maar
hen tevens helpen bij het verbeteren van hun vaardigheden
op het gebied van reflectief denken. Dit zou geassocieerd
zijn met het ontvangen van feedback die gebaseerd is op
feiten en realtime informatie.
Niettegenstaande deze positieve bevindingen rapporteren al
deze auteurs tevens dat de algemene kwaliteit van de in de
respectieve reviews opgenomen studies veelal matig bleek.
Ze benadrukken dat meer en degelijk gevoerd onderzoek
naar de implementatie en evaluatie van learning analytics
noodzakelijk is om een solide wetenschappelijke basis op
te bouwen.
Omgaan met data
Het registreren van de activiteiten van personen in een
leeromgeving is een vorm van het verzamelen van persoonsgegevens,
oftewel alle gegevens die direct of indirect
herleidbaar zijn tot een persoon. 2 Meestal zijn die gegevens
afkomstig van studenten, maar ook over docenten,
studiebegeleiders of andere gebruikers kun je rechtstreeks
of onrechtstreeks informatie inzamelen en verwerken.
Voor het verwerken van persoonsgegevens, en dus ook
voor learning analytics, gelden de verordeningen van de
Europese Algemene verordening gegevensbescherming
(EU2016/679, AVG; in het Engels General Data Protection
Regulation, GDPR) die in werking trad op 25 mei
2018. 24 Een door SURF opgesteld en vrij te downloaden
vijfstappenplan helpt onderwijsinstellingen op weg bij het
vormgeven van learning analytics onder de AVG, 25 en ook de
Vlaamse overheid zet in vijf stappen uiteen hoe instellingen
aan alle AVG-voorwaarden kunnen voldoen. 26
Het verantwoord omgaan met studiedata is niet alleen een
wettelijke verplichting, maar is tevens van cruciaal belang
voor het succes van learning analytics. Studenten blijken
bereid om zich achter het gebruik van learning analytics
te scharen, mits er transparantie is over de analyse- en
toestemmingsmechanismen. 27 Dezelfde voorwaarden
kwamen duidelijk aan het licht bij focusgesprekken met
docenten, studiebegeleiders en opleidingsmanagement in
een eigen, intern onderzoek naar de verwachtingen van
de potentiële eindgebruikers van learning analytics op de
Hogeschool Gent. 28
Tevens is het noodzakelijk om passende maatregelen te
treffen die zijn afgestemd op adequate bescherming van de
data. Een gegevensbeschermingseffectbeoordeling (GEB;
in het Engels Data Protection Impact Assessment, DPIA)
dient uitgevoerd bij elke dataverwerking die waarschijnlijk
een hoog risico inhoudt voor de rechten en vrijheden van
natuurlijke personen, en in het bijzonder waarbij nieuwe
technologieën worden gebruikt. 29 Ook al is een GEB niet
in alle gevallen verplicht, het is raadzaam om deze in een
learning analytics-traject uit te voeren. 25
ma Thema Thema
ma Thema Thema T
Naast wettelijke regels spelen ook ethische aspecten een
belangrijke rol bij de toepassing van learning analytics.
Er schuilt een gevaar in de ‘depersonificatie’ van de studenten
indien je hen als data gaat zien en niet meer als
wezens van vlees en bloed; discriminatie en veroordeling
op basis van data of digitale activiteit kan dan op de loer
liggen. 2,7 Hogeronderwijsinstellingen zullen bovendien
dienen uit te maken wat hun belangrijkste doelstelling is bij
het inzetten van learning analytics, en bijgevolg welke analytics
zij aan welke studenten zullen communiceren. Dit zal
immers variëren naargelang wat de instelling vooropstelt:
het aantal studenten dat afstudeert maximaliseren, de retentie
verhogen van studenten die met moeilijkheden kampen,
of misschien vooral zelf zo veel mogelijk profijt halen uit
het gebruik van learning analytics. 30
Reeds van bij de prille opkomst van datagebruik in het
onderwijs rees het argument dat instellingen de verplichting
hebben om te handelen op basis van de kennis die ze
door de data verkrijgen. 31,32 In dit kader kunnen door analytics
bekomen inzichten nopen tot het maken van keuzes,
zoals het inzetten van schaarse middelen ten voordele van
een zeer beperkte en specifieke studentencohorte met
aanzienlijke garantie op een succesvolle uitkomst en het
doen van gelijkwaardige investeringen voor een grotere
studentenpopulatie, maar met geringere garantie op succes.
Aan de andere kant is de autonomie van studenten een
groot goed; ze moeten zelf keuzes leren maken en fouten
kunnen maken.
Ethische vragen kennen per definitie geen pasklare antwoorden.
Belangrijk is er een open discussie over te voeren
en weloverwogen beslissingen te nemen op basis van alle
beschikbare informatie.
a Thema Thema T
a Thema Thema T
a Thema Thema Th
a Thema Thema Th
Beperkingen en caveats
Thema Thema The
Learning analytics stoelen op digitale gegevens, maar je
kunt niet elk leergedrag digitaal capteren. 2,7 Een student die
geen progressie blijkt te maken in een digitaal leerpad, kan
niettemin de leerstof via een handboek minutieus aan het