Thema nr 2 2024 - Instondo

Thema Thema
de huidige financiering niet afgestemd is op de gestegen
studentenpopulatie en de toegenomen werkingskosten.
Een van de oorzaken is het niet toepassen van de bepalingen
in de Codex Hoger Onderwijs. De werkingsmiddelen
(20 procent van de financiering, naast 80 procent personeelsmiddelen)
worden al enkele jaren niet meer aangepast
aan de stijgende levensduurte. Hetzelfde geldt voor de
investeringsmiddelen. Door de middelen jaar na jaar niet of
slechts gedeeltelijk te indexeren wordt de jaarlijkse kleine
besparing over langere termijn bekeken een substantiële
uitholling van de koopkracht. En dit terwijl de kosten voor
infrastructuur, nutsvoorzieningen en mobiliteit wel degelijk
objectief toenemen.
Een andere problematiek is het ontbreken van een lineaire
relatie tussen bekostiging en de omvang van de studentenpopulatie.
De studentenpopulatie bepaalt hoe we de middelen
over de instellingen verdelen, maar niet de omvang van
de te verdelen middelen zelf. In het huidige financieringssysteem
is voorzien dat de middelen jaar na jaar met maximaal
2 procent stijgen of dalen als de studiepunten met
respectievelijk minimaal 2 procent stijgen of dalen. Bovendien
gebeurt dit met een vertragend effect: de zogenoemde
‘klik’ wordt toegepast op een traag voortschrijdend gemiddelde
over vele jaren. Concreet betekent dit dat wanneer de
studentenaantallen snel toenemen dit een geleidelijk effect
heeft via het meerjarengemiddelde, dat wanneer het met
(meer dan) 2 procent toeneemt leidt tot een aanpassing van
de globale middelen met 2 procent. Dit fors afremmende
systeem leidt er bij groei van de studentenpopulatie toe dat
de gemiddelde basisbekostiging per voltijdse student constant
afneemt.
Daarnaast zien we in de praktijk dat ook de decretaal vastgelegde
automatische kliks binnen het financieringssysteem
voorwerp zijn van terugkomende politieke beslissingen en
niet altijd worden toegekend. Doordat dit in de wetgeving
voorziene bijsturingsmechanisme niet gegarandeerd blijkt,
kunnen de instellingen niet rekenen op een voorspelbaar
financieringssysteem en hebben ze maar beperkte mogelijkheden
om hun budgetten correct te plannen. Het kliksysteem
is momenteel in het bijzonder heel schrijnend voor de
Het gebrek aan voorspelbaarheid
en de uitholling
van de middelen leiden
tot hyperconcurrentie
Financiering
Thema Thema Them
graduaatsopleidingen, die dit academiejaar met 10 procent
stegen ten opzichte van het voorgaande. Graduaatsopleidingen
zijn zeer maatschappelijk relevant, met zeer veel
verwachtingen vanuit de bedrijfswereld, en groeiend.
Maar ondergefinancierd.
hema Thema Them
Gekleurde middelen
De Vlaamse overheid investeert in het hoger onderwijs,
maar doet dit steeds vaker door middel van het toekennen
van zogenoemde gekleurde middelen, die instellingen aan
specifieke doelen dienen te besteden. Gekleurde middelen
toevoegen is niet hetzelfde als de basisfinanciering welvaartsvast
maken. Er staat bijkomend werk tegenover, er
zijn bijna altijd tijdsintensieve aanvraag- en rapporteringsverplichtingen
aan verbonden, gevolgd door controles.
Hoewel wij dus geen fan zijn van gekleurde middelen,
althans zolang de basisfinanciering niet geborgd is, hebben
ze ten minste nog de verdienste dat er een financiële
tegemoetkoming is voor het extra werk. Heel wat nieuwe
regelgeving leidt ook tot bijkomende opdrachten zonder
dat er extra financiële middelen tegenover staan of zonder
het in kaart brengen van de financiële impact voor de
instellingen. Denk aan interne audits, risicomanagement,
klokken luidersregelingen of het decreet over de instroom
en het optimaliseren van de studie-efficiëntie, waarin naast
positieve ambities ook gedetailleerde werkinstructies op
microniveau staan vermeld.
hema Thema Them
hema Thema Them
Een van de doelstellingen bij de invoering van het financieringsmodel
was voorspelbaarheid en transparantie.
De combinatie echter van een complexe set aan parameters
enerzijds en de beslissingen van de overheid over de budgetten
anderzijds maakt het moeilijk om effectief vooruit te
plannen. Bovendien zorgt het complexe systeem ervoor dat
het onduidelijk wordt hoe de financiering uiteindelijk beïnvloed
wordt. Er is geen duidelijke link tussen de parameters
of incentives en de uiteindelijke uitkomst.
Vele actoren in het Vlaamse hogescholenonderwijs geloven
in een hoger onderwijs waarin een zekere competitiviteit zit
ingebakken. Deze daagt instellingen en medewerkers uit
om te innoveren, om dingen in vraag te stellen, om elkaar
te inspireren, om beter te doen et cetera. Het gebrek aan
voorspelbaarheid en de voortdurende uitholling van de middelen
leiden echter tot hyperconcurrentie tussen de actoren,
waarbij defensie van het bestaande belangrijker wordt dan
het bepalen van de toekomst.
ema Thema Thema
ema Thema Thema
ma Thema Thema
Het praktijkgericht onderzoek aan de hogescholen ontvangt
zijn financiering via diverse wegen, waarvan de
belangrijkste pijler de PWO-middelen (Projectmatig Wetenschappelijk
Onderzoek) zijn. De decreetgever vat deze op
als een projectmatige financiering voor praktijkgerichte
onderzoeksprojecten van bepaalde duur en als financiering
voor de nodige omkadering of randvoorwaarden. Er is geen
ma Thema Thema T
19