Thema nr 2 2024 - Instondo

ema Th
52
2-24
Financiering
ema Thema Thema
onderzoek; de werkingsmiddelen van de hogescholen zijn
enkel gebaseerd op onderwijsvariabelen.
Sinds de invoering van het huidige financieringsmodel in
2008 geschiedt de berekening van het onderwijsgedeelte
van de werkingsmiddelen voor universiteiten en hogescholen
volgens eenzelfde basisformule. Het onderwijsluik van
de werkingsmiddelen omvat een sokkel, die wordt berekend
op basis van inschrijvingsgegevens van studenten, en een
variabele component die rekening houdt met inschrijvingsgegevens,
opgenomen studiepunten en behaalde diploma’s.
Bij de berekening van de variabele onderwijscomponent
hanteert het model verschillende gewichten op de opgenomen
studiepunten, de behaalde studiepunten en diploma’s
afhankelijk van het studiegebied, met daarbij verschillende
wegingsfactoren voor de universiteiten en de hogescholen.
Bijkomende hanteert het ook een wegingsfactor voor
beursstudenten, studenten met een functiebeperking en
werkstudenten. Om de werkingsmiddelen voor een hogeronderwijsinstelling
voor een begrotingsjaar (het jaar ‘t’
genoemd) te berekenen, gebruikt het Vlaams financieringssysteem
de gemiddelde waarden voor de input- en
outputvariabelen over een periode van vijf jaar voor de
bacheloropleidingen (t-7/t-6 tot t-3/t-2) en drie jaar voor de
graduaatsopleidingen. 2
Daarnaast innen de instellingen ook inschrijvingsgelden 3 en
ontvangen ze extra financiering voor specifieke projecten,
opdrachten op het vlak van onderzoek en dienstverlening,
infrastructurele aangelegenheden en andere initiatieven.
Die extra financiering kan afkomstig zijn van de Vlaamse
overheid, maar komt evengoed voort uit Europese, federale
of provinciale subsidies en partnerschappen met bedrijven.
Specifiek voor de hogescholen moeten we onderstrepen
dat het Vlaams financieringssysteem niet is afgestemd op
de situatie van de graduaatsopleidingen, die in 2019 vanuit
de centra voor volwassenonderwijs zijn geïntegreerd in de
hogescholen met als doelstelling het zichtbaar uitbouwen
van een onderwijsaanbod op het niveau 5 van de Vlaamse
kwalificatiestructuur. Bij de integratie van de graduaatsopleidingen
werden twee financieringsprincipes gehanteerd.
De financiële druk
blijft voor sommigen
een belemmering om
hoger onderwijs te volgen
Een eerste principe was om tot 2025 4 met een open-end
financiering te werken om zo de reële studentengroei te
financieren. In 2022 besliste de Vlaamse overheid echter
om als besparingsmaatregel de open-end financiering te
stoppen. Op 1 september 2022 voegde ze de graduaten toe
aan de gesloten enveloppe van de hogescholen, waardoor
de gemiddelde jaarlijkse studentengroei van 10 procent nog
maar voor maximaal 2 procent wordt gefinancierd. Jaar na
jaar ontstaat hierdoor een steeds grotere financieringskloof.
De hogescholen verwachten bovendien een verdere sterke
stijging van het aantal graduaatsstudenten door de invoering
van het decreet betreffende de instroom en het optimaliseren
van de studie-efficiëntie in het hoger onderwijs.
Een tweede principe was om geen bijkomende werkingsmiddelen
toe te kennen aan de hogescholen. Men ging er
verkeerdelijk vanuit dat er synergieën mogelijk waren en
dat de hogescholen de werking van de graduaten konden
absorberen binnen hun bestaande werking. De graduaatsopleidingen
vereisen echter meer specifieke voorzieningen
en uitrusting, en een intense begeleiding en coördinatie van
het werkplekleren. Het is voor de hogescholen onmogelijk
om dit met de beperkte compenserende maatregelen en
binnen de bestaande werking – waar ook een schaarste en
uitholling van middelen heerst – te integreren. Dit zorgt
heden voor een discriminerende onderfinanciering van
20 procent van een graduaatsstudent ten opzichte van
een bachelorstudent.
Dit alles leidt ertoe dat het aanbieden van kwalitatief goede
graduaatsopleidingen in het gedrang komt, waardoor
instellingen trajecten afbouwen en bepaalde doelgroepen
onvoldoende kansen krijgen. Een spijtige zaak in een
arbeidsmarkt die steeds meer nood heeft aan afgestudeerden
uit graduaatsopleidingen.
ma Thema Thema
ma Thema Thema T
a Thema Thema T
a Thema Thema T
Om te koesteren
a Thema Thema Th
Het hoger onderwijs in Vlaanderen heeft de reputatie om
een van de meest vooraanstaande en toegankelijke onderwijssystemen
ter wereld te zijn, iets om te koesteren, te
behouden en te versterken. In een sterk globaliserende
wereld is een cruciaal aspect van het financieringssysteem
daarom het waarborgen van de toegankelijkheid en de diversiteit
in het hoger onderwijs. Terwijl de Vlaamse overheid al
verschillende maatregelen heeft genomen om studiebeurzen
en financiële ondersteuning te bieden aan studenten
met beperkte financiële middelen, blijft de financiële druk
voor sommigen een belemmering om hoger onderwijs
te volgen.
Gerelateerd aan dit probleem blijft de nood groot om gelijke
kansen te bieden aan studenten uit verschillende sociaaleconomische
en culturele achtergronden. Het verzekeren
van een inclusieve onderwijs- en onderzoeksomgeving vereist
niet alleen een stabiele en voldoende financiering, maar
ook bijkomende en structurele investeringen in onder meer
mentorprogramma’s, onderwijsinnovatie, studiebegeleiding,
a Thema Thema Th
Thema Thema The