Thema nr 2 2024 - Instondo

Thema Thema
Een nieuw model
moet zich kenmerken
door eenvoud en
welvaartsvastheid
te ontbreken. Echter, alle systemen van budgetbeheersing
in de Vlaamse begroting ten spijt, is het gebrek aan een
heldere visie over de studieoriëntatie potentieel oorzaak van
een belangrijke meer- of minderkost, als gevolg van studiekeuze
door kandidaat-studenten, ouders en omgeving,
zonder duidelijk en zinvol referentiekader over het globale
Vlaamse hogeronderwijsaanbod. Deze meer- of minderkost
gerelateerd aan de studiekeuze kan nochtans significant zijn
voor de Vlaamse begroting.
Beperk het debat over studierendement niet tot het – vaak
erg karikaturaal voorgestelde – studeer- en begeleidingsgedrag
van studenten en docenten. Bekijk op een structureler
niveau waar we als maatschappij met ons gehele
hoger onderwijs willen uitkomen. Ontwikkel een echte visie
op het beoogde rendement van hoger onderwijs. Zonder
zo’n visie dreigt het debat de ene dag te gaan over de doorstroomstatistiek,
de andere dag over de onderwijskwaliteit,
zonder enige vorm van connectie tussen beide.
Waardeer praktijkgericht onderzoek
Een gedetailleerde analyse van de OESO (Organisatie voor
Economische Samenwerking en Ontwikkeling) 1 van de
financiering van het hoger onderwijs in Vlaanderen toont
aan dat de huidige basisfinanciering voor praktijkgericht
onderzoek in hogescholen te laag is om hogescholen in
staat te stellen hun onderzoekscapaciteiten ten volle te ontwikkelen
en aan hun wettelijk vastgelegde onderzoekstaken
te voldoen. We zijn ervan overtuigd dat de hogescholen, met
hun netwerk van professionals in de verschillende sectoren,
een drijvende kracht in innovatie ‘op de werkvloer’ kunnen
zijn. In de omliggende landen is er een tendens waarbij
praktijkgericht onderzoek hogere financiering krijgt om
te voldoen aan de verhoogde ambities en doelstellingen.
Om de vooraanstaande internationale positie van praktijkgericht
onderzoek in Vlaanderen te blijven behouden zijn
dus bijkomende investeringen nodig.
Met een volwaardige structurele basisfinanciering voor
praktijkgericht onderzoek kunnen de hogescholen nog
sterker inzetten op samenwerking en innovatie met het
werkveld, duurzame expertiseopbouw realiseren en
(middel)langetermijnonderzoeks- en innovatieagenda’s
Financiering
Thema Thema Them
uitvoeren, en het aandeel externe financiering van praktijkgericht
onderzoek verhogen.
Heb vertrouwen
Gezien de complexe uitdagingen waarmee het hoger
onderwijs in Vlaanderen zich ziet geconfronteerd, zou de
Vlaamse overheid best een beleidsbenadering hanteren
gesteund op vertrouwen in het professionalisme en de
intenties van de hogescholen. Een beleid in open dialoog
en in lijn met ambitieuze politieke doelstellingen kan de
sleutel zijn tot het aanpakken van de huidige financieringsproblematieken.
Het vermijden van micromanagement is
essentieel: vertrouw erop dat de hogeronderwijsinstellingen
zorgvuldig omspringen met de overheidsfinanciering en
inzetten op kwaliteitsvol en innovatief onderwijs, onderzoek
en dienstverlening.
hema Thema Them
hema Thema Them
Een nieuw of vernieuwd financieringsmodel moet zich
kenmerken door eenvoud, welvaartsvastheid, een weerspiegeling
van de studentenpopulatie en het afbouwen van de
huidige hyperconcurrentie tussen hogeronderwijsinstellingen
naar het niveau van de gezonde competitie. Mikken op
een transparanter model is van belang om de voorspelbaarheid
te vergroten en de financiële planning van hogescholen
te faciliteren. De implementatie van een afgeleide van een
open-end financiering kan meer flexibiliteit en dynamiek
brengen in het hogeronderwijslandschap.
Het streven is om een evenwichtig en effectief financieringskader
te creëren dat bijdraagt aan de maatschappelijke
ambities voor kwalitatief hoger onderwijs en praktijkgericht
onderzoek. Een kader dat de innovatiekracht van het
hoger onderwijs versterkt, waardoor dat een cruciale rol
blijft spelen in de toekomstige ontwikkeling van Vlaanderen,
in het bijzonder ook in een internationaal perspectief.
Het financieringsmodel is een belangrijk middel om deze
visie te kunnen realiseren, maar is niet het doel op zich.
hema Thema Them
ema Thema Thema
ema Thema Thema
Tomas Legrand
is algemeen directeur van Arteveldehogeschool en voorzitter
van de werkgroep financieringsbeleid van de Vlaamse
Hogescholenraad
Esther Holleman
is beleidsadviseur hogeschoolbeheer bij de Vlaamse
Hogescholenraad
ma Thema Thema
Noot
1 OESO (2021). Resourcing Higher Education in the Flemish Community of Belgium. Higher
Education. OECD Publishing.
ma Thema Thema T
21