ulusal yenġlġk sġstemġnde hükümetlerġn rolü - Süleyman Demirel ...

34
model ve teorileri ihtiva etmektedir. Bunların birçoğu Ģimdi açıklayacağımız altı
özelliği taĢımaktadır. Bu özellikler neoklasik modellerle tamamen zıt yöndedir. 108
1- Maksimizasyonun olmayıĢı:
Evrimci teoriler, neoklasiklerin ‘risk’ veya kesinlik Ģartlarında elde edilecek
maksimizasyon varsayımını reddeder. Evrimci teorisyenlere göre teknolojik değiĢim
sürecinde hakim olan unsur ‘belirsizlik’ unsurudur. Çünkü inovasyon, daha önce
yapılmamıĢ bir Ģeyi yapmak demektir ve bütün inovatif aktivitelerde belirsizlik
mevcuttur. Genellikle, bir araĢtırmanın sonuçlarını tam olarak belirlemek
imkansızdır. Bazen birçok büyük harcama sonucu pozitif sonuçlar elde edilememesi
gibi bir durumla karĢılaĢılırken, bazen çok cüzi harcamalarla büyük değeri olan
neticeler elde edilebilmektedir. Ayrıca teknolojik ilerleme için yapılan birçok
araĢtırma, genellikle önceden görülemeyen birtakım geliĢmelere ve farklı sonuçlar
elde edilmesine yol açmaktadır.
Belirsizliğin olması, ekonomik ajanların geleceğe yönelik farklı durumların
olasılığını tahmin edememelerine sebep olmakta ve uygun biçimde belirlenmiĢ risk
analizleri yapılmasını zorlaĢtırmaktadır. Bu yüzden rasyonel ‘maksimizasyon’
davranıĢı varsayımı bunun alternatifi olan ‘kar arayış’ı davranıĢı varsayımıyla yer
değiĢtirmektedir. Rasyonellik bu Ģartlar tarafından sınırlandırılmıĢ olmaktadır ve bu
Ģartların ortalama durumuna göre Ģekillenmektedir. Ancak bu durumda alınan
kararların rasyonel olmadığı Ģeklinde bir ifadede bulunmak da doğru değildir.
Aslında tabii ki bazı yeni teknolojiler ekonomik olarak ilgi çekici olmayabilir
ve bu alanlara kaynak ayrılmayabilir. Fakat toplumun yararı düĢünüldüğünde
gelecekte ekonomik olarak ilgi odağı olma potansiyeli olan alanlara kaynak
ayrılmalıdır. Eğer ekonomik sistemin geliĢmesi ve evrimi gerekliyse bazı israflar
kaçınılmaz olacaktır, bazı etkinsizlik durumları gerekli olmaktadır. 109
108 LIPSEY ve CARLAW, a.g.e., s. 5-8.
109 Bo CARLSSON ve Staffan JACOBSSON, Diversity Creation end Technological Systems: A
Technology Policy Perspective, Systems of Innovation: Technologies, Institutions and
Organizations içinde, Editör: Charles Edquist, Pinter, Science, Technology end the International
Political Economy Series, Londra ve Washington, 1997, s. 287.