T Ü R K B A S I N I N D A D I Ş H A B E R C İ L İ KStar, 10 Ağustos 2008Kendisi zaten yeterince şiddet barındıran savaşın kitleler üzerinde daha güçlü bir etkiuyandırmak amacıyla gazete sayfalarında dramatize edilerek verilmesi, haberi basın etikkurallarının konusu haline getiriyor.Bu ve benzeri örnekler üzerinden açıkça görüleceği gibi gerçek hayatın içinde yeralan şiddetin medya kanalıyla insanlara nasıl aktarılabileceği ya da aktarılmasıgerektiği ayrıca tartışılması gereken hassas bir konu olarak karşımızda durmaktadır.<strong>Türk</strong> basını bu konuda, yani savaşın/şiddetin nasıl yansıtılacağı konusundamutlaka esaslı bir biçimde kafa yormalıdır. 40 Bu noktada basın etik kuralları veuluslararası basın ilkeleri konusuna yeniden eğilmek gerekebilir. Burada kullanılanörnekler, <strong>Türk</strong> medyasındaki bütün resmi elbette açıklamamakta; ancak fikirverebilecek birçok veriyi de barındırmaktadır.40. Şiddetin sunulmasına ilişkin tartışmanın hâlihazırda medya ve gazeteciliğe ilişkin çalışmalarda hatırı sayılırbir külliyat haline gelmiş durumda. Burada söz konusu külliyatı aktarmanın imkânı olmasa da, <strong>Türk</strong>iye medyasınailişkin analizler açısından bu tartışmanın büyük önem taşıdığı açık. Sadece medyada sunulması açısındandeğil, genel olarak taşıdığı ideolojik boyutuyla şiddetin ilgi çekme ve duygulanım yaratma aracı olarak kullanılmasınailişkin olarak bkz. Susan Sontag, Başkalarının Acısına Bakmak (İstanbul: Agora Kitaplığı, 2004).122
T Ü R K B A S I N I N I N D I Ş H A B E R C İ L İ K K A R N E S İ4.2 UYGUR OLAYLARI: 5–20 TEMMUZ 2009<strong>Türk</strong> medyasının genelinde Uygur olayları karşısında “millî duygular eşliğinde yapılanhaberlerle” Çin’in uygulamalarına öfke ve Uygurların dramına dikkat çekmeyaklaşımı bulunmaktadır. Gerek dış politika yazarları gerekse iç politika yazarları,hemen hemen ortak bir dille Uygur olaylarını ele alırken Çin’in sert müdahalesinesert tepkiler sergilemişlerdir. Ancak konuyu derinlemesine analiz eden ve meseleninbölgesel/uluslararası denklemdeki yerini değerlendiren, daha yoğun analizedayalı dış politika yazıları da mevcuttur. “Çin’in ikilemi, Uygurların dramı” 41 ,“Bilinmeyen İç Asya - Anlaşılmayan Küçük Asya” 42 , “Bir millet yok ediliyor” 43 ,“Şincan gerçeği” 44 gibi yazılar bu bağlamda örnek olarak gösterilebilir. BölgedekiUygurların <strong>Türk</strong>lerin kardeşleri olduğu teması da sıkça işlenen bir olgu olarakortaya çıkmaktadır. Bazı yazılarda <strong>Türk</strong> birliğinden ve bu bağlamda Uygulardansöz ederken “2200 yıllık <strong>Türk</strong> yurdu: Doğu <strong>Türk</strong>istan” 45 , “Panislamizmden sonraPantürkizm” 46 , “Çaştani Bey’in ruhu bugün de Uygur <strong>Türk</strong>lerinin yanındadır” 47gibi başlıklar dikkat çekmektedir. Bir diğer boyut, hükümetin Uygur olaylarınayönelik tutumuna ilişkin değerlendirmeleri kapsamaktadır. Bazı yazarlar olaylarayeterince sert ve hızlı tepki vermediği gerekçesiyle hükümeti eleştirirken, bazılarıise <strong>Türk</strong>iye’nin Orta Asya yaklaşımının ve Çin’le ilişkilerinin sağlıklı olmadığınavurgu yapmaktadır. Uygurların ayaklanmalarının perde arkasındaki sebepleri anlamayaçalışırken dış bağlantılardan bahsederek <strong>Türk</strong>iye’nin daha dikkatli olmasıgerektiğine dikkat çekenler de bulunmaktadır. Aşağıda Uygur Olayları ile ilgilihaberlerin, gazetenin bütünü içinde ve dış haberler sayfasında yer alış biçiminedair istatistikler ile haberlerin niteliği ve haberlerde öne çıkarılan unsurları içerentablolar bulunmaktadır.41. Bülent Aras, “Çin’in İkilemi, Uygurların Dramı”, Sabah, 15 Temmuz 2009.42. Cengiz Çandar, “Bilinmeyen İç Asya - Anlaşılamayan Küçük Asya”, Referans, 12 Temmuz 2009.43. Fikret Ertan, “Bir Millet Yok Ediliyor”, Zaman, 12 Temmuz 2009.44. Sami Kohen, “Şincan Gerçeği”, Milliyet, 17 Temmuz 2009.45. Hasan Celal Güzel, “2200 Yıllık <strong>Türk</strong> Yurdu: Doğu <strong>Türk</strong>istan”, Radikal, 12 Temmuz 2009.46. Cengiz Aktar, “Panislamizden Sonra Pantürkizm”, Vatan, 15 Ağustos 2009.47. Mehmet Barlas, “Çaştani Bey’in Ruhu Bugün de Uygur <strong>Türk</strong>lerinin Yanındadır”, Sabah, 9 Temmuz 2009.123