Türk Basınında Dış Habercilik - SETA

T Ü R K B A S I N I N I N D I Ş P O L İ T İ K A Y I G Ö R M E B İ Ç İ M İperspektif veya vizyon sahibi olunmayışı. Dolayısıyla Türk basını dış politikayıbu iki kırık gözlüğün arkasından görmeye çalışıyor. Ama son dönemde bir şeylerolumlu yönde de değişiyor; onu da ekleyelim.” (Mülakat 8) Yerli oryantalizmeleştirisini bir başka dış haber müdürü de farklı bir biçimde ve daha genel birkompleksin ürünü olarak dile getirmektedir: “Cumhuriyet tarihi boyunca belli algılarve klişeler söz konusu olmuş medyamızda dış politikaya karşı. Mesela şimdi‘düzen-kurucu ülke’ tabirine dahi karşı çıkanlar var; neden? Çünkü algılayamıyorlarve klişelerinin dışına taşmış bir şey bu. Neo-Osmanlıcılık meselesi de aynı.İngiltere emperyal olunca ‘büyük devlet’ oluyor, biz neo-Osmanlıcı. Birkaç adımatalım hemen reddediliyor. Bizdeki yerli kompleksliler, dışarıdakilerden daha sorunlubir zihniyete sahip. Bazı gazeteciler son dönemde dış politikamızda yapılanlardanutanıyor ya da bu işlere kompleksle bakıyor.” (Mülakat 17) Bir başkadış haber editörü ise keskin bir örnekle düşüncesini açıklamaktadır: “Her haberiyazanın bir perspektifi vardır. Siz o haberi aynen alıp çevirip koyuyorsanız, demekki sizin bir dış politika perspektifiniz yok. Mesela dünya çapında birçok gazetedePKK için ‘terör örgütü’ ifadesini bulamazsınız, ama iş IRA’ya gelince değişir.Şimdi siz NYT’den aldığınız bu yöndeki bir haberi nasıl alıp aynen çevirip hiçbirnot düşmeden koyarsınız? Asıl meselenin hep bu perspektif meselesi olduğunudüşünüyorum.” (Mülakat 14) Bu çerçevede Türkiye veya iç politika ile doğrudanilgili haberlerde/konularda daha hassas davranan dış haberciler, daha genel biruluslararası konuda sınıfta kalabilmektedir. Dolayısıyla, örneğin, WashingtonPost’tan haber çeviren bir dış habercinin hangi kavrama nasıl baktığının farkındaolması bir zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır. İç politikayı da yakından takipeden bir katılımcının da ifade ettiği gibi (Mülakat 59) PKK gibi genel hassasiyetinsöz konusu olduğu durumlarda dış haberciler dikkatli davranabilmektedir; ancakkatılımcılar, Türk basınının daha genel, evrensel ve tutarlı bir perspektife ve bilgibirikimine ihtiyacı olduğunu da dile getirmektedir.“Uzaydan İstanbul veya Ankara’ya gelen bir uzaylı dünyadabaşka yer yok sanır; o denli Türkiye-merkezli bir bakış açısıyladış habercilik yapıyoruz.”Basında dış politikaya ideolojik bakıldığı yönündeki kimi eleştiriler de katılımcılarınsözlerinde açıklık kazanmaktadır. Temelde Türk modernleşmesinin sorunlarınınuzantılarını görmenin mümkün olduğu bu kısımda, son yıllarda kendibölgesinde “komşularıyla sıfır sorun politikası” izleyen ve bu konuda epey mesafekateden Türk dış politikasına ilişkin “eksen kayması” tartışmalarına ışık tutabilecekgörüşler de yer almaktadır. Kıdemli bir dış habercinin bu konuda söylediklerinebakılırsa, “Türk basını, Türk dış politikasını her zaman Batı ekseninde görmüştür.79