Türk Basınında Dış Habercilik - SETA

T Ü R K B A S I N I N D A D I Ş H A B E R C İ L İ Kbiliriz. Ayrıca Türklükten kaynaklanan bir üstünlük algısı var Doğu toplumlarınanazaran. Zira biz Osmanlı’nın torunlarıyız ve Osmanlı birçok yeri dört asır yönetmiştir.Bu algı, üstünlük algısını besliyor. Buna da ‘Osmanlı oryantalizmi’ desekyanlış olmaz. Bana göre dış politika haberciliğimizdeki en büyük sorunlardan biri‘ben’in yüceltilerek ‘öteki’nin yerilmesidir.” (Mülakat 6)3.1 İDEOLOJIK VE POLITIK ETKILER 28Türk basınında yürütülen dış habercilik tarzında ideolojik ve politik etkilerin ve/ya etkilenmelerin olduğu birçok katılımcının ortak kanaatidir. İç politika haberlerinekıyasla dış politika haberlerinde ideolojik ve politik unsurların daha az etkiliolduğunu savunanlar da bulunmaktadır. Tam da bu noktada, mevcut durumuaçıklamak üzere, tek taraflı bir ilişkiyi ima eden “etki” kelimesiyle beraber “etkileşim”kelimesini de kullanmak gerekmektedir. Zira medyayı etkileyen sadece politikmahfiller değildir; aynı zamanda medya da politik süreçleri etkilemektedir.Ancak, bu bölümdeki mülakatlarda, bu işin mutfağındaki kişilerin ideolojik etkilerdendaha ziyade politik etki ve etkileşimlere vurgu yaptıkları görülmektedir.İdeolojik duruşu net olan bazı gazeteler için bu alanda yorum yapmaya pek gerekyoktur; “milliyetçi” ya da “İslamcı” perspektiften bakan bir gazete ile “Kemalist”perspektiften bakan bir gazetenin ayırdına varmak zaten mümkündür. Bununlaberaber Türk basın tarihine yapılacak kısa bir gezintide dahi medya ile siyasetarasındaki ilişkilerin niteliğinin çoğu zaman tartışma konusu olduğu görülebilir.Dolayısıyla medyada ideolojik bir konumdan hareket etmek ile politik aktörlerlebelirli çıkar ilişkileri üzerinden mesafe tayin etmek farklı şeylerdir. Bu bölümdekimülakatlarda katılımcıların birçoğu (ideolojik olmaktan çok) Türk basınındakimanzarayı “hükümete yakın medya grupları” ile “hükümete mesafeli medyagrupları” şeklindeki güncel yapılanma itibariyle değerlendirmektedir. Aynı katılımcılaragöre ideolojik etkilenmeler ancak daha derin ve uzun süreli değerlendirmelerleortaya konulabilecekken politik etkilenme ve etkileşimler çoğu zamangözle görülebilir niteliktedir. Bu katılımcıların bazıları hükümetin medyada kendineyakın gruplar ürettiğini ve bu şekilde medya üzerinde etkili olduğunu savunurken;bazıları zaten hükümete ideolojik/politik sebeplerle karşı olan medyakesimlerinin (ekonomik kaygılarla beraber) hükümete vurmak için medyayı kullandığınıve hükümet-karşıtı partiler gibi muhalefet yaptıklarını savunmaktadır.Basındaki ideolojik etkilere ilişkin cevaplar esasen politik etkilerle paralel düşünülebilecekbirçok unsur barındırmaktadır. Bir başka deyişle medya ile hükümet(ler)28. Haberin ideolojik boyutu hakkında bkz. Teun Van Dijk,Haberin ideolojik boyutu hakkında bkz. Teun Van Dijk, News as Dicourse (New Jersey and London: LawrenceErlbaum Associates, 1988).82