Türk Basınında Dış Habercilik - SETA

More documents

Recommendations

Info

T Ü R K B A S I N I N D A D I Ş H A B E R C İ L İ Kise genellikle ekonomik sebepler (ajanslar vesilesiyle habere daha ucuza ulaşmanınmümkün olması ve buna mukabil olay mahalline muhabir göndermenin yada yurt dışında temsilcilik bulundurmanın pahalı olması), kolaylık (ajanslardangelen haberin tercüme edilerek kontrol edildikten sonra hemen yayına hazır olması)ve kısmen kolaycılık (olay mahalline giderek haber üretmenin zor olmasıve alışılmış hazır düzenin kolay gelmesi) olarak tanımlanmaktadır. Tecrübeli birhaber müdürü, Türkiye’de dış haberlerin hazırlanma sürecini şu şekilde tarif etmektedir:“Dış haberler iki türlü oluşur: Ankara’daki diplomasi muhabiri baştaDışişleri Bakanlığı olmak üzere bakanlıklardan topladığını haber yapar. İkincisiİstanbul’daki dış haberler servisleri bir tercüme bürosu gibi özellikle İngilizce kaynaklardançeviri yapar. Çoğu zaman noktasına bile dokunmaz. Ayrıca İngilizcedışında, mesela, Fransızca veya Almanca da pek bilinmez, azdır öyleleri. Bakarsınızhep Reuters, AP filan. AFP’yi dahi fazla göremezsiniz. Zaten Arap basını veyaİran basını vs. onları hiç söylemiyorum.” (Mülakat 8)“O kadar ajans bağımlıyız ki AA birgün servis yapmasın bütüngazeteler dökülür. Özgün habercilik çok zayıf. Bağımsızlık Türkgazeteciliğinde yeterince gelişmemiştir. Muhabir sayımız vekalitemizin iyileştirilmesi lazım.”Ajansa bağımlı olmaya ilişkin ilk çarpıcı tespit İstanbul’daki bir dış haber editöründengelmektedir: “Türk basını Batı medyasına ve Batılı kaynaklara çok fazlabağımlı. Hemen her alanda Batılı kaynakları kullanıyoruz ve bunun temel iki sebebikaynak yetersizliği ve tembellik. Çoğu zaman Batılı bir kaynaktan haberi alıpçevirmek haber noktasına/bölgesine muhabir yollamaktan daha kolay geliyor.”(Mülakat 1) Bir diğer dış haber müdürü ise dış habercilerin sadece dış haberlersayfasıyla uğraşmadıklarını ifade etmektedir: “Bizde ayrıca dış haberler servisiile dış haberler sayfası arasında farklar vardır. Beklenti, dış haberler servisininsadece dış haberler sayfasını hazırlaması değil, gazetenin 5 ila 7 sayfasına haberhazırlamasıdır. Dış haberler sayfası, ajanslardan gelen haberlerin kontrol edilmişhalidir. Manşet haberler genelde dışarıda görev yapan muhabirlerimizin ilettikleriarasından seçilir.” (Mülakat 2) Orta Doğu’yu yakından tanıyan bir haber müdürüise yetişmiş uzman ve muhabir eksikliğine vurgu yapmaktadır: “Dış haberlerçoğunlukla ajanslardan gelen haberlerden oluşur. Haberi alır tercüme edersiniz,doğru olduğuna kanaat getirdiyseniz yayınlarsınız. Ama en temel eksik çok açıkbelli: Yeterince uzman ve yetişmiş muhabirimiz yok. Yani report olayını gerçekleştirecekelemanımız yok. Ancak şimdi eskiye göre daha çeşitlendirilmiş bir kaynakimkânımız var. Mesela 1. Körfez Savaşı’nı biz neredeyse tamamen CNN’den92
T Ü R K B A S I N I N I N D I Ş P O L İ T İ K A Y I G Ö R M E B İ Ç İ M İizledik; ama şimdi mesela el-Cezire var ve biz Irak Savaşı’nı tüm boyutlarıyla görebildik.”(Mülakat 11) Bir haber müdürü de yine el-Cezire’yi örnek göstererekTürk medyasının bölgemizde daha etkin olması gerektiğine işaret etmektedir:“Son yıllarda Türkiye’nin ve Türk dış politikasının ne kadar geliştiğini söylüyoruz;ama acaba kaç gazetenin veya TV kanalının bizim için çok önemli olan Şam’da,Tahran’da veya Bağdat’ta bürosu var? Çoğu gazetenin yavru vatan Kuzey Kıbrıs’tabile bürosu yok. Siz bu durumda haberi ne ölçüde kaynağından alabilirsiniz ki?El-Cezire’nin dünyanın farklı yerlerinde 50 civarında bürosu var ve 80 civarındaülkede de kontakları var. Bizdeki haberlerin çoğu, uluslararası haberse AP veyaReuters kaynaklıdır; ulusal haberse AA kaynaklıdır. Bu haberlerin çoğu copy-paste[kopyala-yapıştır] şeklindedir; çünkü böylesi, bir bölgeye muhabir göndermektençok daha ucuzdur.” (Mülakat 4) Bu denli ajans bağımlı olunmasını bir habermüdürü şu şekilde özetlemektedir: “O kadar ajans bağımlıyız ki AA birgün servisyapmasın bütün gazeteler dökülür. Özgün habercilik çok zayıf. Bağımsızlık Türkgazeteciliğinde yeterince gelişmemiştir. Muhabir sayımız ve kalitemizin iyileştirilmesilazım. Bunun için de ekonomik imkânların artması çok önemli.” (Mülakat19) Ancak AA’nın yapısını eleştiren katılımcılar da vardır: “AA’nın dışarıda bürolarıvar, bu iyi haber. Ama aynı AA’da hâlâ memur zihniyeti var, bu da kötü haber.Bizim profesyonel anlamda dünya standartlarında bir Türk ajansa ihtiyacımızvar. Biz çok fazla dış kaynaklı ajanslara bağımlıyız. Aradaki perspektif meselesiniunutmayalım. Ama tabii bunun dışında yeterli sayıda muhabirimizin olmadığınıda biliyoruz.” (Mülakat 16) Habere ulaşma yolları içinde ajansları fazlasıyla kullananTürk medyası esasen bu konuda tek değil; bilhassa ekonomik krizin etkisiyledünyanın birçok büyük gazete ve televizyonu da muhabir sayılarını azaltarak dahafazla ajans haberi kullanmaya başladılar. Ekonomik faktörler elbette son dereceönemli, ancak burada habere ve haberin kaynağına bakış açısı daha önemli olsagerek, zira ekonomik koşulları daha iyi iken/olduğunda Türk basını ajans haberlerinidaha mı az kullanmaktadır sorusu sorulmaktadır. Son bir not da basının habereulaşmasında resmî kurumların rolüne ilişkin olarak düşülmelidir; diplomasiyeyakın bir katılımcıya göre, “Haber kaynakları artırılmalı ve çeşitlendirilmeli. Resmîkaynaklar açık olmalı. Düzenli bilgilendirme önemli.” (Mülakat 40) Benzer bir“düzenli bilgilendirme” vurgusu da Washington’daki bir katılımcıdan gelmektedir(Mülakat 53): “Bilgilendirme çok temel bir unsurdur habercilikte, örneğin buradabasın mensupları düzenli olarak çeşitli resmî kurumlar tarafından bilgilendirilir.Artık gazetecinin çıkıp komplo teorileri uydurması inandırıcılığını yitirir.”Türk dış politikasının çeşitlendiği ve derinleştiği son yıllarda bu konuda ‘nasılbir sürecin içinden geçmekteyiz’ diye düşünüldüğünde yine diplomasiye yakınbir katılımcının sözleri dikkat çekmektedir: “Ajansların ciddi ağırlığı olduğunubiliyoruz, muhabirimiz az; bunu son dönemde TRT Türk biraz kırmaya çalışıyor.Aslında bu durumun arkasında da ideolojik bir mesele var: Bizim Batı’da temsil-93
Page 3:
TÜRK BASININDADIŞ HABERCİLİKSET
Page 7:
YÖNETİCİ ÖZETİ9ÖNSÖZ17GİRİ
Page 10 and 11:
2.4 Kim Okur Dış Haberi? | 672.5
Page 12 and 13:
T Ü R K B A S I N I N D A D I Ş H
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
G İ R İ ŞGİRİŞ“Gerçek dün
Page 23:
G İ R İ Şve çok yönlü diploma
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45: T Ü R K B A S I N I N D A D I Ş H
Page 50: T Ü R K B A S I N I N D A D I Ş H
Page 61 and 62: T Ü R K İ Y E ’ D E D I Ş H A
Page 75: T Ü R K İ Y E ’ D E D I Ş H A
Page 90: T Ü R K B A S I N I N D A D I Ş H
Page 93: T Ü R K B A S I N I N I N D I Ş P
Page 97 and 98: T Ü R K B A S I N I N I N D I Ş P
Page 107: T Ü R K B A S I N I N I N D I Ş P
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 169 and 170:
Page 172:
“Dünya haberciliği” ya da “
show all

Türk Basınında Dış Habercilik - SETA

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?