Türk Basınında Dış Habercilik - SETA

T Ü R K B A S I N I N D A D I Ş H A B E R C İ L İ Kciliğe çok önem vermez genelde” (Mülakat 14); “Arz-talep ilişkisi burada da birçokşeyi belirler” (Mülakat 19) ve “En nihayetinde bu bir arz-talep meselesidir.Medya sahipleri de para kazanmak istiyor. Ancak medya sahibi misyon sahibiise o zaman ticari bakıştan azade dış haberlere özel önem verebilir” (Mülakat 27)gibi örneklerde bu iki değişken arasındaki ilişkinin farklı boyutları görülmektedir.Ancak bu argümana konu olan “halkın dış habere az ilgi gösterdiği” yönündekiyaklaşım, birçok katılımcının hedef tahtasında yer almaktadır. Katılımcılardan bukonuya temas eden hemen herkes bu düşüncenin doğru olmadığını, özellikle sonyıllarda Türk dış politikasının saygınlık ve itibar kazanması sebebiyle halkın dışpolitikaya ve genel anlamda dış haberlere ilgisinin arttığını ifade etmektedir.Halkın dış haberleri okumadığı savından yola çıkarak ya dış haberi az tutmakya da dış habere magazin sosu katmak gibi yöntemlere başvurulduğu da mülakatlardangözlemlenmektedir. 24 Mesela bir dış politika yazarı konuyu, “Türkiye’demaalesef dış haberlere medya yeterince ilgi göstermiyor, çünkü bu haberlerin azokunduğu düşüncesi var. O zaman da daha kârlı ve okunabilir olan magazinselhaber tarzı ağırlık kazanıyor. Ben burada yine medyaya kızıyorum, çünkü sizinsanlara ne sunarsanız insanlar da ister istemez biraz onu bilir” (Mülakat 12)şeklinde yorumlarken, bir dış haber müdürü “Halka sürekli maymun Charlie’yiizletirseniz bir süre sonra insanlar da buna alışır. Yani medyanın da ciddi sorumsuzluğuvar burada. Medya reyting/tiraj uğruna öyle alakasız haberleri dış haberdiye veriyor ki insan bu dış haberlerin basitliğini görmeden edemiyor. Gazeteleradeta ticarethane haline geldiği için dış haberler de sadece olması gerektiği içinyapılıyor hissi uyanır insanda” (Mülakat 13) diyerek konuya ilişkin ciddi tartışmalaryapılması gerektiğine dikkat çekmektedir. Bir think-tank yöneticisi ise konununticari kaygı boyutuna vurgu yapmaktadır: “Medya sahipleri halkın magazinelbaktığını düşündükleri için en ciddi haberlerde dahi magazinel bir boyut varsahemen onu öne çıkarıyorlar; ticari kaygıları çok fazla ve bunu meşrulaştırmakiçin halkın da bunu istediğini söylüyorlar.” (Mülakat 21) Haberde kullanılacakdile dikkat çeken kimi katılımcılar da mevcuttur. Mesela tecrübeli bir dış haberci,“Esasında dış politikayı halka sevdirmek mümkündür ve bunu yapmak lazım; yeterki nasıl bir dil kullanacağınızı bilin” (Mülakat 15) derken kıdemli bir diplomasimuhabiri de “Magazinel olmadan da dış haber okunabilir, okutulabilir. MeselaLübnan savaşı çocukları ile ilgili son derece insani unsurları olan ve magazinelolmayan bir haber yapmıştım, öylesine okundu ve olumlu tepkiler aldı ki... Eğersiz toplumsal hassasiyet noktalarına ve insani hikayelere atıf yaparsanız o zaman24. Haberin magazinelleşmesi ile ilgili olarak bkz. Hakan Ergül,Haberin magazinelleşmesi ile ilgili olarak bkz. Hakan Ergül, Televizyonda Haberin Magazinelleşmesi (İstanbul:İletişim Yayınları, 2000).68