Türk Basınında Dış Habercilik - SETA

T Ü R K B A S I N I N D A D I Ş H A B E R C İ L İ KBuna fazlasıyla alışmıştır. Bu yüzden son dönemde Orta Doğu ile yakın ilişkilerinkurulmasını anlamlandırmak bazıları için çok zor oldu. Bir yandan da kimliğimizdeMüslümanlık olduğu için bazen kafamız karışıyordu. Şimdiki tartışmalarbu kimlik temelli kafa karışıklığımızın bir uzantısı. Batı’dan kopuyor muyuz, diyemedyada soranların iki türlüsü var: İyi niyetli ama süreci anlayamayanlar, sürecianlayan ama kötü niyetli olanlar. Ama dış politika alanında uzmanlaşmış kişiler,süreci elbette daha çabuk kavradılar. Yani bazılarının bazı şeyleri çok geç anlaması,biraz da onların yetersiz bilgilerinden kaynaklanmaktadır.” (Mülakat 15) Bir akademisyenkatılımcı ise konunun farklı bir boyutuna dokunmaktadır: “Eğer bir husustaBatı’da ‘iyi’ deniliyorsa bizimkiler de ona iyi diyor. Türk basını dış politikayırealist bir perspektiften algılıyor. ‘Dışarıda düşman var, Türklerin dostu Türklerdir’algısı var; daha doğrusu vardı, ama bu algı son dönemde yavaş yavaş kırıldı.” (Mülakat20) Dış politika yazarı olan bir diğer katılımcı ise, Türk basınındaki komplocubakış açısına değinerek “Bizim basında, her taşın altından ABD veya İsrailçıkmak zorundaymış gibi yanlış bir dış politika algısı var” (Mülakat 22) şeklindekonuşmaktadır. Yukarıda bahsedilen ideolojik yaklaşıma mizahi bir örnekle cevapveren bir dış haber editörü de, “Dış haberi nitelikli olarak vermeniz için vizyonunuzolmalı, yoksa geriye magazin kalıyor. Mesela el-Fetih’le ilgili düzgün bir habergiriyoruz, aynı haber başka bir gazetede ‘yeni seçilenler içinde kaç kişi iki veya üçeşli’ diye haber olarak veriliyor” (Mülakat 3) eleştirisinde bulunmaktadır.Bazı dış haberciler de bizzat ‘dış haber’ kavramının ima ettiklerine değinerek kendiyaklaşımlarını ifade etmek için ‘international news’ (uluslararası haberler) yada ‘world news’ (dünya haberleri) gibi karşılıkları öne çıkarmaktadır: “Bizde dışhaber ya da dış politika haberi deniliyor; bana göre bunun yerine dünya haberleri(world news) ya da uluslararası haberler (international news) demek daha doğru.”(Mülakat 3) “Dış kelimesi yerine ‘world news’ ya da ‘international news’ desekdaha doğru olur; çünkü dış deyince zihinlerde de dışlanmaya sebep oluyor.”(Mülakat 5) Bir başka dış haber müdürü Türk basınının dış politikayı adeta millîmaç gibi gördüğünü ifade etmektedir: “Ben Türk basınının dış politikayı görmebiçimini iki kelime ile özetleyebilirim: ‘Sübjektif ’ ve ‘destansı’. Dış politika alanıadeta millî bir maç gibi algılanıyor bizde; ya büyük galibiyetler ya da büyük mağlubiyetlerolarak okunuyor. Hâlbuki dış politikada çıkarlar ve değişen ilişkiler sözkonusudur; bazen biraz kazanır, biraz da kaybedersiniz. Sübjektiflikten kastım,gazeteciliğin bir standardının olmamasıyla ilgili. Batı’da bu işin iyi-kötü bir standardıvar; ama standardınız olmadığında kişisel/kurumsal bakış açısı her şeyinizerengini veriyor. Destansı olma meselesine gelince, o da galiba bizim milliyetçiduygularımızın coşkunluğundan kaynaklanıyor.” (Mülakat-13)Ancak tüm bu eleştirel bakış açılarına rağmen, Türkiye ile birlikte Türk basınınında geliştiğini ve dış habercilik açısından yarının bugünden daha iyi olacağını ifade80