Türk Basınında Dış Habercilik - SETA

D I Ş H A B E R C İ L E R V E M E S L E K İ A L G Iliyakatiniz çok önemli” (Mülakat 18) tespitinde bulunmaktadır. Bir başka erkekkatılımcı da, esas olarak diplomasi muhabirleri ile diğer ülke temsilcileri arasındakiilişkilerin önemli olması gerektiğini söyledikten sonra şunları eklemektedir:“Ama bizim diplomasi muhabirlerimiz Dışişleri Bakanlığı’na çok fazla bağımlılar.Önemli haberleri kimse size bir toplantıda veya kokteylde vermez, böyle haberlerigizli kaynaklardan alırsınız.” (Mülakat 29) Daha önce görüşüne başvurulanİstanbul’da mukim gazeteciyle aynı görüşü paylaşarak “İstanbul’dakilere dış haberci,Ankara’dakilere ise diplomasi muhabiri denir” yargısında. Ankara’da görev yapankatılımcı da, “Bizdeki diplomasi muhabirleri fazlasıyla Dışişleri Bakanlığı’nabağlı ve bağımlıdır” (Mülakat 25) ifadesini kullanmaktadır. Hem Ankara’da, hemde İstanbul’da görev yapan kıdemli erkek katılımcı, uzun vadeli ve sağlıklı bir ilişkiiçin etik boyutun gerekliliğine dikkat çekmektedir: “Kaynak ve muhabir arasındadoğru ve sağlam ahlaki normlara dayalı bir ilişki kurmak çok önemlidir. Muhabirinkaynağa sadık kalması bu ilişkiyi doğru bir zemine çekecektir. Muhabir, kaynağasadık kalmadığı takdirde habere bir kere ulaşabilir, bir daha ulaşamaz; uzunvadede iş yapması olanaksız hale gelir.” (Mülakat 47) Buradan kişisel/özel ilişkilerinve güvenin ön plana çıktığı, hatta bağlılık ve bağımlılığın söz konusu olduğuhallerde, kaynağın muhabiri yanıltması, yakınlıktan kaynaklanan öznellik sorunları,haberin manipülatif karakter taşıması, dezenformasyon gibi etik sorunlarında yaşanabileceği sonucu çıkarılabilir. 16Türkiye’de çalışan dış habercilerin büyük bir kısmı, haber kaynakları arasındakokteyl, parti, balo, toplantı, açılış gibi unsurlara başat bir konum atfetmemeklebirlikte, bu tür ortamları kaynakla ilişkilerin kurulduğu ve geliştirildiği sosyalleşmemekânları olarak görmektedir: “Bizim gibi diplomasi muhabirleri için resepsiyonlarçok önemli; birçok kişiyle ilişkinizi bu tür ortamlarda geliştirirsiniz. Ancakbire bir ilişki olmazsa olmaz.” (Mülakat 36) Yurt dışında temsilci veya muhabirolarak görev yapan gazeteciler için ise bu tür ortamlar, bireysel ilişkiler açısındanolduğu kadar, haber elde etmek açısından da önem taşımaktadır. Örneğin, araştırmayaWashington’dan katılan tecrübeli gazeteci, o ülkenin Dışişleri Bakanlığıile Türk Büyükelçiliğini kaynaklar arasında zikrettikten sonra, “Burada daha çokinorganik kaynaklar söz konusu; internet çok gelişti ve haber kaynakları çeşitlendi.Bireysel kaynaklarımız da var elbette. Burada Federal News Service diye birkurum var; siz onlara keyword’ları veriyorsunuz, size ilgili haberleri veriyorlar”(Mülakat 42) değerlendirmesini yapmaktadır. Uzun yıllardan beri ABD’de görevyapan katılımcının sözleri ise, pek çok dış habercinin çalışma hayali kurduğuyurt dışında, kaynak yelpazesinin genişliği hakkında fikir vermektedir: “Dışişleri,Kongre, Pentagon, Beyaz Saray, BM ve diğer açık kaynaklar. Ayrıca elçilikler devar tabi. Bunlar içinde en önemli olanı Dışişleri Bakanlığı’dır.” (Mülakat 43) Bir16. Paul Manning, News and News Sources: A Critical Introduction (London: Sage, 2001).37