PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Fakat, İbn İsbals'tan yakla şık olarak yar ım as ır sonra ölen İbnbi, Kitab al-aşneim "Putlar Kitab ı" eseri ile Putçulu ğa özel bir çal ışma ay ı-ranlar ın ilki oldu.Konu ile ilgili daha sonraki yaz ılar, kaybolmu ştur. Sadece İbn an-Nadim'in"Kitâb al-Fihrist"inde (H. 327 de yaz ılmışt ır), Yâkiit'un "Mu'camal-Udaba"sında (öl. 626 H.) v.s. bunlar ın isimlerini buluyoruz. Mesela, birIranl ı olan Fuiayl b. Marvân, bir Kitab al-A şnam yazd ı ; İbn an-Nadim onuKitâb al-Fihrist'inde ve Wilsât, Mu'cam al- Udabâ's ında an ıyor. Al-Cal, ıida (255 H.) bir Kitab al-A şnâm yazd ı. O, bu eserini "Kitâb al-ljayavân"ınönsözünde an ıyor ve ad-Damiri "Hayat al-Hayadin" ında (Hayvanlar ın Hayatı)bu yaz ıdan bölümler naklediyor. Bundan ba şka Filozof Abâ, Zayd al-Balla (340 H.) bir eser yazd ı : ar-Radd `alâ Abadâti'l-A.şnâm (Putlara Tapanları Tekzib (kar ş . İbn an-Nadim, Kitâb al-Fihrist S. 125 ve Ytildıt, Mu'cam al-Udabâ V, S. 112). Al-Azrakrnin (öl. takriben. H. 244) "Mekke Tarihi"nde de Arap putçulu ğunun bir tasviri var ve nihayet Peygamberin bütünbiyografilerinde bu konudan bahsolunur. (kar ş . P. K. Önsöz s. 23 ve dev.)İbn al-Kalbi'nin-Kitab al-A şnâm'ı güzel bir şans eseri olarak 12. yüzy ılakadar ( İbn al-Cavaliki H. 539, M. 1144 /45 de öldü) filoloji okullar ında kesintisizokutuldu ve korundu; ayn ı zamanda ona çok say ıda şerhler eklendi.Kitab Islam filologlar ın ın gösterdikleri bütün itinaya ra ğmen, yine de birsüre sonra ortadan kayboldu. Fakat YaKit'un eline (öl. H. 626/M. 1229),İbnelyazmas ı olan bir Putlar Kitab ı nüshas ı geçti (bak, biyografisiP. K. Ek, S. 89). O, eserin çok büyük bir k ısm ını (tahminen üçteikisini) Mu'cam al-Buldân'ına (Co ğrafya lügat ı) ald ı, ve eserinin düzenineuygun olarak, dal ı isimlerine göre bölümlendirdi.Aynı nüsha veya bir ba şka nüsha da `Abd b. `Omar al-Bağdadrnin(öl. H. 1093) eline geçmi ş olmal ı, çünkü o, Ijizânat al-Adab kitab ına,kaynak göstererek ondan pek çok aktarma yapm ışt ır, fakat yazmas ına aittafsilât vermemi ştir, 1, 92. 111, 210. 242-246.Daha sonra Irak' ın ünlü bilgini Mahnıiid şükri (öl. H. 13421924), Bulâğ al-Arab fi Ahvâl al-`Arab 11, 216-229 eserine, İbn al-KalbrninPutlar Kitab ından kısımlar ald ı . Zaki Paşa (P. K. Önsöz S. 25, 1 ve dev.),bunlar ın, al-Bağdâdrnin Hızânat al-Adab'inden istinsah edilmi ş olduğu görüşünde hakhd ır. Yaldit'un ve al-Bağdadrnin kulland ıklar ı el yazmas ı veyael yazmalar ı, kay ıplara kar ışmıştır.Kitâb al-A şnam'dan bölümler, Zaki Paşa'n ın gözden kaç ırdığı , İbn al-Cavzrnin (öl. 597/1200) eserlerinde de vard ır: Nakd al-`1Im va'1-`Ulamâ veyaTallois Iblis (Mıs ır, as-Sa`âda Matb. 1340), S. 56-63 (kar ş . Brockelmann, G.18